Tôi đã trông thấy nhà tôi trong lùm lá cây ổi, lá ổi mùa này xơ
xác. Quãng sông đến chỗ ấy có một cụm nhà sàn mọc trên mặt nước.
Nhà tôi ở trên bờ, như cái phố dưới nước vắt mẩu đuôi lên cạn, chỗ
đầu ngã năm bên này cầu.
Thành phố Phnôm Pênh bờ sông, trên sông có những phố mặt
nước quanh co trong dãy nhà sàn, ban đêm thật kỳ lạ. Người chơi
bời xuống những tiệm ăn rực rỡ như cái kiệu hoa trên mặt nước. Tôi
đã ghếch xe đón khách chơi về gần sáng. Bây giờ, trông ra tiệm nhảy
“Trăng sáng” vẫn còn hình cái bè nhấp nhô. Tầng lầu đã đâu mất.
Trên bè chập chờn mặt nước thấy thấp thoáng bóng người. Ôi, lại
những bóng người chết nhớ nơi ăn chốn chơi đã về nhảy nhót ngoài
ấy.
Quanh các phố mặt nước, đêm đêm là hội đèn, những chiếc
thuyền nhỏ lách ngõ này sang ngõ khác, vòng vèo theo ánh đèn như
sao sa. Thuyền chè khoai, thuyền bún sáo, chim nướng, cá nướng,
thuyền hủ tíu... Một chiếc thuyền nhô ra trong ánh đèn. Người đàn
bà và đứa con nằm ngủ bình yên giữa sạp thuyền. Anh chài buông
chèo lấy lưới quăng. Được mỗi mẻ cá, bán ngay cho những nhà trên
bè, đèn sáng lấp lánh cửa sổ mặt nước.
Bây giờ chỉ còn những cái cọc sàn. Cả dãy phố bị đốt, đen sì
những hàng cột nhà cháy dở.
Tôi đã đứng trước cửa nhà. Cái nhà tôi, đích là nhà tôi, nhà tôi
mờ mờ trong làn khói xanh. Rồi tôi lại ngỡ không phải. Tôi ngỡ
chiêm bao. Nhưng rồi tôi bước vào, gan bàn chân mát hơi những
hòn đá quen thuộc, tôi biết thật nhà tôi đây rồi. Cây roi, cây ổi sân
nhà, từng chùm roi rụng đỏ quanh gốc cây. Quả ổi chín vàng.
Những cành ổi nặng quả bao nhiêu giờ lá cũng xơ xác. Tôi nhìn quen
mắt như thế, nhiều mùa đã qua. Bây giờ cũng thế. Tôi không cần
nhìn cũng đi qua được hẻm nách nhà, trong ấy có một chiếc chum
đại đựng nước mưa hứng ở mái nhà. Sợi dây ống cao su đỏ kéo
