rợn vừa qua.
Ven đường từ Xuông lên Chúp, cánh đồng lác đác tra ngô, trong
khi các làng biên giới phía dưới, ruộng còn bỏ cỏ mọc cao vượt đầu
người. Trong cỏ còn nhiều mìn địch cài lại. Hôm nào cũng có trâu
chết vì giẫm phải mìn. Các làng đã bị dồn cả vào phía trong. Xưa
nay, những cánh đồng nuôi người, bây giờ chỉ thấy một giống cỏ lác.
Gió lùa quanh bờ hào, những ụ súng bỏ không đã lở tở đổ từng
mảng.
Bụi đỏ cuốn lên trong nắng. Những chiếc xe vừa bon qua. Tiếng
con chim rừng xa kêu “bắt tép kho cà”, “khó khăn khắc phục”, ở
rừng Việt Bắc hay ở đây cũng một con chim ấy.
Trong bụi cỏ có bức tường đổ, vườn chuối chết cháy đỏ hắt.
Tấm biển căm thù “Ở chỗ này, phản động Pôn Pốt giết cả xóm 320
người...”, “Chỗ này, hố chôn 152 người...”, “Ở đây...” Không biết con
số nói về người Việt hay người Khơ-me.
Nhìn đến cuối chân trời vẫn những cây thốt nốt trần trụi như
những chiếc ô xơ xác bị gió trở lật ngược.
Từ trong bụi cây, lò dò ra một con bò. Cam-pu-chia vốn đất
nhiều bò, nhiều ngựa. Con bò bơ vơ này ở đâu ra? Nhìn kĩ, không
phải bò hoang. Trong bụi rậm có những trẻ em chăn bò đương lấp ló
nhìn ra.
Phải rồi, những em bé. Có phải các em đương muốn ra làm
quen, mà còn e ngại với những người và chiếc xe vừa được đẩy lên
qua khúc đường bị nước mưa làm ngập, dừng lại nghỉ đấy.
Bắt đầu làm quen với làn da cháy nắng của con người đất nước
này. Những em bé đó, em trai em gái, lát sau đã xúm quanh chúng
tôi. Các em, quần áo kỳ lạ làm sao. Những áo bà ba đen rách tơi, dài
