đã giết người cướp trâu bò, có khi ném bom, lủng cả cột biên giới.
Anh đã thấy tội ác và những thủ đoạn trơ tráo của giặc. Và anh thấy
một sự thật đáng suy nghĩ là ở biên giới Cam-pu-chia, Việt Nam nếu
quân địch không càn quét đến, nhân dân miền Nam Việt Nam
không phải phẫn nộ và dũng cảm chống càn quét, khi không có
bóng giặc thì nhà cửa, ruộng vườn, kênh lạch đâu đâu cũng chỉ có
cày cuốc làm ăn, chỉ có bà con ta với ta, bên kia hay bên này biên
giới, hai dân tộc Khơ-me và Việt Nam cũng chỉ là một người nông
dân cần cù. Nhưng khi giặc tới thì nhân dân miền Nam đã đứng dậy
và trong cái lặng lẽ và cần cù hàng ngày ấy đã nhảy ra những anh
hùng. Cuộc chiến đấu thiên la địa võng không có mặt trận mà chỗ
nào cũng là mặt trận, chỗ nào cũng khủng khiếp cho chúng, bởi vì
chỗ nào cũng có nhân dân, tôi hiểu cái êm lặng nhưng khác thường
ở vùng bên kia biên giới là như thế.
Đây này, chính ngày 29 tháng 10, khi chúng tôi trở lại Phnôm
Pênh, đọc báo, biết tin quân giải phóng và nhân dân Châu Đốc đêm
ấy đã phá tan ba ấp chiến lược huyện Tịnh Biên.
III.
Tôi đã nghe bạn nói lên Bô-ko thì trông thấy đảo Phú Quốc ở
ngoài khơi vịnh Thái Lan, đối mặt tỉnh Rạch Giá.
Bô-ko - tiếng Khơ-me nghĩa là cái vai bò, nơi nghỉ mát trên dãy
núi Kam-chảy cao hơn một nghìn thước ngoảnh mặt trông ra vịnh
Thái Lan. Đường dốc hơn hai mươi cây số vắt ngang qua những
rừng, những suối. Chốc chốc, chúng tôi lại đến một mỏm núi chênh
vênh, nhìn hắt xuống thung lũng kề sát mặt biển.
Lên Bô-ko thì ngó được đảo Phú Quốc, tôi đã nghe nói thế!
Nhưng đến khi thật trông thấy thì vẫn là bất ngờ. Vừa vượt một thôi
đường dốc rừng, trông ra, mặt biển đã dâng bát ngát đầy mắt. Đảo
Phú Quốc án ngữ ngay trước mặt. Một đầu núi chàm biếc nhô lên,
