biết bao nếu được chuồn ra đằng lái, nơi thủy thủ và thợ đốt lò quây quần
giữa những kiện hàng và trấn lột hành khách bằng các quân bài, ca hát, kể
những chuyện hấp dẫn! Thú biết bao khi ngồi bên cạnh họ, nghe những câu
nói giản dị, dễ hiểu, nhìn lên bờ sông Kama, ngắm những cây thông thẳng
như sợi dây đồng, trông những cánh đồng cỏ mà cơn lũ để lại các hồ nhỏ
nom như những mảnh gương vỡ phản chiếu vòm trời xanh thẳm!
Con tàu của chúng tôi tách xa dần khỏi bờ. Trong bầu không khí lặng lẽ
của một ngày mỏi mệt, tiếng chuông từ những gác chuông khuất đâu đó
vẳng đến, nhắc nhớ cảnh thôn xóm và dân làng. Một con thuyền đánh cá
tròng trành trên sóng như miếng vỏ bánh mì. Và đây, trên bờ hiện ra một
thôn nhỏ, lũ trẻ vùng vẫy tắm dưới sông, một người nông dân mặc áo đỏ
bước trên dải cát vàng. Từ sông trông lên, mọi vật đều có vẻ duyên dáng,
nhỏ bé, sặc sỡ, ngộ nghĩnh như những món đồ chơi. Tôi muốn kêu vọng lên
bờ và tới cả sà lan những câu nói thân ái, dịu dàng.
Chiếc sà lan màu gạch này rất lôi cuốn tôi. Tôi có thể ngồi liền hàng
giờ nhìn nó rẽ sóng bằng cái mũi bèn bẹt. Con tàu lôi nó đi như lôi một con
lợn. Thỉnh thoảng sợi dây cáp chùng, đập xuống mặt nước, rồi lại căng ra,
ròng ròng những hạt nước và lôi mũi chiếc sà lan. Tôi rất muốn được thấy
mặt những người bị nhốt như thú dữ trong cái lồng sắt đó. Đến Perm, khi
người ta dẫn họ lên bờ, tôi len được đến cầu sà lan. Hàng chục bóng người
xanh xám đi ngang mặt tôi, chân giậm thình thịch, vòng xích kêu loảng
xoảng, lom khom dưới những chiếc bị nặng trĩu vai. Có đủ cả đàn bà, đàn
ông, người già, người trẻ, kẻ đẹp, kẻ xấu. Họ giống những người bình
thường, chỉ khác cách ăn mặc và râu ria cạo lam nham. Dĩ nhiên, họ là bọn
kẻ cướp, nhưng bà ngoại đã kể cho tôi nghe biết bao nhiêu chuyện tốt lành
về đám lục lâm.
Bác Smouri giống một tên hung đồ hơn ai hết. Bác bực bội nhìn cái sà
lan và càu nhàu:
- Cầu trời đừng ban cho ta cái số phận như thế này!
Có một lần tôi hỏi bác:
