Ở nhà, tôi có nhiều sách vở. Căn nhà của Nữ hoàng Margot trước đây
bây giờ có một gia đình đông người thuê: Năm cô tiểu thư, cô nào cũng đẹp,
và hai cậu học sinh trung học. Họ thường cho tôi mượn sách. Tôi say mê
đọc Turgenev và ngạc nhiên vì thấy mọi điều đều dễ hiểu, giản đơn và trong
sáng như mùa thu, các nhân vật của ông cao thượng và những gì ông nói tới
một cách dịu dàng đều tốt đẹp.
Tôi đọc cuốn Trường đạo của Pomyalovski
bởi những chuyện tả trong ấy rất giống cảnh sinh hoạt ở xưởng làm tượng
thánh. Nỗi tuyệt vọng vì buồn chán biến thành sự cuồng loạn dã man cũng
rất quen thuộc với tôi.
Tôi rất thích đọc sách Nga, trong đó tôi tìm thấy có một điều gì quen
thuộc và buồn buồn, dường như giữa những trang sách ẩn náu tiếng chuông
tuần chay: Tôi vừa mới giở cuốn sách ra là nó khe khẽ ngân vang.
Tôi đọc Những linh hồn chết
một cách miễn cưỡng; Bút kí từ ngôi
cũng vậy. Những linh hồn chết, Ngôi nhà chết, Cái chết, Ba cái
chết, Những cái xác còn sống
– tên gọi na ná của mấy cuốn sách này
tình cờ khiến tôi chú ý, chúng gây một mối ác cảm không rõ rệt, Triệu chứng
của thời đại
, Bước một
, Làm gì
, Kí sự làng Smourin
những cuốn sách đại loại như vậy tôi đều không thích
Nhưng tôi rất thích Dickens và Walter Scott. Tôi đã đọc các tác giả này
một cách thích thú đặc biệt. Mỗi cuốn tôi thường đọc đi đọc lại hai, ba lượt.
Những cuốn sách của Walter Scott làm tôi nhớ đến các buổi lễ sáng lộng lẫy
ở nhà thờ, tuy có hơi dài và chán nhưng bao giờ cũng trang nghiêm. Dickens
trở thành nhà văn mà tôi sùng kính, ông nắm được một cách tài tình thứ
nghệ thuật khó khăn nhất: Lòng yêu mến con người.
Tối tối, trên thềm nhà tụ tập một đám đông; anh chị em nhà K., bọn
thiếu niên, cậu học sinh trung học mũi hếch Vyacheslav Semashko, thỉnh
thoảng cô tiểu thư Ptitzina, con gái của một vị quan to, cũng đến. Mọi người
bàn luận về văn học, về thơ ca: Đối với tôi đề tài đó rất gần gũi và dễ hiểu,
tôi đọc nhiều hơn tất cả bọn họ.
