Bác Osip im lặng. Bác thợ nề liền nói thêm:
- Họ không có việc gì làm, thành thử cứ đi tán chuyện người khác!
Cũng kiểu như các bà rỗi chuyện tào lao với nhau. Thôi, xin chào, tôi phải đi
ngủ đây…
Bác dừng lại một phút trong khoang cửa vuông màu xanh để ngỏ:
- Anh nghĩ thế nào, Osip?
- Hử? – Bác thợ mộc đáp bằng giọng ngái ngủ.
- Thôi được, ngủ đi…
Bác Shishlin nằm lăn ngay ra chỗ vừa ngồi. Foma nằm trên đống rơm
nát bên cạnh tôi. Thôn xóm đã ngủ cả. Từ xa vẳng lại tiếng còi đầu máy xe
lửa, tiếng ầm ầm nặng nề của những bánh xe bằng gang, tiếng ngân vang
của đầu đệm giữa các toa xe. Trong gian nhà kho vang lên những tiếng ngáy.
Tôi thấy lúng túng: Tôi chờ đợi một cuộc tranh luận, nhưng chẳng có gì
hết…
Bỗng bác Osip cất tiếng, nhỏ và rành rọt:
- Các chú này, đừng có tin một tí gì ở những điều ấy cả. Các chú còn
trẻ, cuộc đời của các chú còn dài, hãy tích lũy thêm tri thức! Nó đáng giá
bằng hai người khác! Ngủ rồi à? Foma?
- Chưa. – Foma đáp lại ngay.
- Thế đấy! Hai chú đều biết chữ, vậy các chú cứ việc đọc, nhưng chớ có
tin gì cả. Họ có thể in những gì họ muốn, việc đó nằm trong tay họ!
Bác thả hai chân xuống, hai tay chống vào mép gác lửng, cúi về phía
chúng tôi và nói tiếp:
- Sách ấy à? Cần phải quan niệm nó như thế nào? Sách là bản báo cáo
về con người. Nó nói: Hãy trông xem thế nào là một con người bình thường,
chẳng hạn như một anh thợ mộc hoặc một người nào khác; còn đây là một
nhà quý tộc, đó là một hạng người khác! Sách viết ra không phải không có
