quan sát tình hình phát minh sáng chế. Gần đây một nhà nghiên
cứu kết luận rằng hiệu quả nghiên cứu tương quan tỷ lệ nghịch với
quy mô nhóm: tập hợp nhiều hơn bảy người sẽ khiến hiệu quả
nghiên cứu giảm sút ngay. Những câu chuyện về “nhà xưởng tồi
tàn” của các nhóm chỉ bao gồm 10 người mà lại phát minh, sáng
chế hơn hẳn các tập thể gồm vài trăm người, là minh chứng hùng
hồn cho kết luận nói trên.
Chúng tôi cũng phản đối những ai lý luận rằng lòng nhiệt
huyết của nhóm nhỏ và các mâu thuẫn nảy sinh do quy mô là địa hạt
của nhân tố “nghệ thuật” trong quản lý. Phương pháp lượng hóa các
loại nhân tố đó quả là rối rắm, thậm chí chẳng đem lại ích lợi gì.
Song chúng có thể được đánh giá một cách đúng đắn, logic, hợp lý
và chính xác, mặc dù thiếu dữ liệu hoàn chỉnh. Phải chăng chính
nhân tố nghệ thuật khiến cho John Mitchell, chủ tịch hãng
Motorola, một kỹ sư có tư duy cứng nhắc, tuyên bố rằng ông ta sẽ
không để cho các xí nghiệp đang hoạt động có nhiều hơn 1.000 công
nhân, chủ yếu là vì “có một điều gì đó không ổn khi quy tụ quá
nhiều người dưới cùng một mái nhà?” Hay đó là một kiểu lập luận
sáng suốt dựa trên sự hồi tưởng chính xác của kinh nghiệm? Chúng
tôi dám đánh cược vào trường hợp sau.
Tại sao khái niệm hẹp về lý tính có thể tồn tại trong một thời
gian dài đến thế? Tại sao nó lại đồng nghĩa với nhiệm vụ nâng cao
năng suất chưa từng có, đặc biệt là sau Chiến tranh Thế giới thứ
Hai. Phần nào bởi vì khi đó sự việc đơn giản hơn bây giờ: nhu cầu
về sản phẩm bị dồn nén sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai, sự
vắng mặt của các đối thủ cạnh tranh đáng gờm trên thế giới, lực
lượng lao động sau thời kỳ suy thoái hạnh phúc khi có việc làm, và
lòng tự hào khi là một công nhân Mỹ cung cấp phần ngon lành và
rực rỡ nhất của chiếc vây cá cho cái thế giới đang khát thèm vây
cá, đó là tất cả những yếu tố để giải đáp câu hỏi trên.
