Làn sóng công kích đầu tiên nhằm vào vấn đề này đã tập
trung vào các chính sách điều tiết của chính phủ. Tuy nhiên, đây có
vẻ là một lời giải đáp không đầy đủ. Vào giữa thập niên 1980, những
nhà quản lý, phóng viên kinh tế, và các học giả am hiểu đều nỗ lực
tìm kiếm sai sót trong các chính sách điều tiết của chính phủ.
Chẳng có gì ngạc nhiên khi thấy rằng sự phụ thuộc thái quá của
chính phủ Mỹ vào khả năng phân tích cũng như vào lý tính hạn hẹp,
đã phải gánh chịu mũi dùi của công luận. Cả hai dường như đều
tương phản với cách tiếp cận của người Nhật đối với lực lượng lao
động và chất lượng sản phẩm – ngay cả khi có tính đến các dị biệt
về văn hóa.
Công cuộc điều tra vấp phải hai chướng ngại vật lớn. Chướng
ngại vật thứ nhất là tâm lý phòng vệ vốn có. Cuối cùng, trí tuệ và
tâm hồn của doanh nhân cũng bị chỉ trích. Tới tận lúc đó, họ luôn
được báo chí khuyến khích đổ lỗi cho người khác, ở đây là chính
phủ. Chướng ngại vật thứ hai là vấn đề ngôn ngữ. Nó không công
kích vào “một dạng thức hạn hẹp của lý tính”, hay theo nghĩa rộng
hơn là “mô hình duy lý”. Trái lại, người ta coi đó là đòn tự phản công
của chính lý trí và tư duy logic, do đó vô hình chung ngôn ngữ
khuyến khích đi vào địa hạt phi lý trí và thần bí. Mọi người đã bị
dẫn dụ và tin rằng giải pháp duy nhất là dời các cuộc họp Hội
đồng Quản trị của công ty Ford đến một trung tâm tụ tập Thiền
đạo ở địa phương. Tất nhiên, đó không phải là giải pháp cho vấn
đề.
Song chúng ta hãy dừng lại một lát và đặt câu hỏi: chính xác thì
chúng ta muốn nói đến điều gì khi đề cập tới sự sụp đổ của mô
hình duy lý? Trên thực tế, chúng ta đang nói đến vấn đề mà
Thomas Kuhn, trong tác phẩm tuyệt vời của mình nhan đề The
Structure of Scientific Revolutions (Cấu trúc của các cuộc cách
mạng khoa học), đã gọi là một trường hợp biến chuyển điển hình.
