trách nhiệm. Bằng cách đảo ngược các con số, tôi có thể dễ dàng đưa ra
một ví dụ cho thấy kết quả có hiệu quả sẽ chỉ đạt được nếu ngành đường sắt
bị truy cứu trách nhiệm.
Và vì vậy, chúng ta đến với mặt trái của Định lý Coase. Khi hoàn cảnh
ngăn cản thương lượng, thì các quyền lợi – trách nhiệm pháp lý, quyền tài
sản… trở nên có ý nghĩa. Hơn thế nữa, phương thuốc truyền thống của các
nhà kinh tế học cho tính hiệu quả – khiến mỗi cá nhân chịu trách nhiệm
hoàn toàn trước phí tổn gây ra đối với người khác – là vô nghĩa. Phương
thuốc truyền thống khiến chúng ta tin tưởng mù quáng rằng một trong hai
bên liên quan trong cuộc xung đột có thể sở hữu giải pháp hiệu quả, và
trách nhiệm pháp lý sai lệch có thể loại trừ động lực để thực thi giải pháp
đó.
Một số nhà máy gây ô nhiễm bầu không khí, hủy hoại sức khỏe và niềm
vui của dân cư trong khu vực. Có nên cho phép người dân kiện vì những
thiệt hại này hay không? Nếu chúng ta trả lời không, thì nhà máy sẽ không
có động lực nào để chuyển sang dùng nhiên liệu sạch hơn, hay lắp đặt trang
thiết bị kiểm soát ô nhiễm, hay giảm sản lượng, hoặc di dời. Nếu chúng ta
trả lời có, thì người dân không có động lực nào để thực hiện các biện pháp
như dùng sơn chống ô nhiễm, hay quay cửa nhà. Bất cứ giải pháp nào trong
số này đều có thể là giải pháp hữu hiệu nhất. Lý thuyết kinh tế không hé lộ
liệu việc nhà máy kiểm soát khí thải hay việc dân cư quay cửa nhà theo
hướng ngược chiều gió sẽ rẻ hơn. Quyết định của tòa có ý nghĩa, và quyết
định có hiệu quả dựa vào đặc điểm của từng vụ.
Vậy thì, tòa làm được gì? Phần nhiều tùy thuộc vào mục tiêu của các
thẩm phán. Nếu mục tiêu của họ là cái gì đó ngoài tính hiệu quả kinh tế −
nếu mục tiêu ban đầu của họ bao gồm công lý, hay công bằng, hay một tiêu
chuẩn pháp lý trừu tượng – thì phân tích kinh tế có tương đối ít để đóng
góp. Nhưng nếu mục tiêu là tính hiệu quả kinh tế, thì còn nhiều điều cần
học từ phân tích của Coase và những tri thức nảy sinh từ đó. Các thẩm phán
thường thẳng thắn bộc lộ sự quan tâm tới các hệ quả kinh tế của hành động
của họ, và các nhà kinh tế học tin rằng những cân nhắc đó đã đóng vai trò
