giảm. Liệu ô tô tiết kiệm năng lượng có giúp giảm mức độ tiêu thụ xăng
của chúng ta không? Chưa chắc – một chiếc xe tiết kiệm năng lượng chỉ
làm giảm “cái giá” của việc lái xe, và người ta sẽ chọn việc lái xe nhiều
hơn. Thuốc lá có hàm lượng hắc ín thấp có lẽ lại khiến tỷ lệ ung thư phổi
tăng lên. Chất béo tổng hợp có lượng calo thấp có thể lại làm tăng số cân
nặng trung bình của người Mỹ.
Luật tội phạm là một yếu tố quan trọng có thể cho biết người ta phản ứng
với thưởng phạt như thế nào. Những hình phạt nặng có thể ngăn chặn hành
vi tội ác đến mức độ nào? Một trường hợp đáng chú ý là tội tử hình. Các tổ
chức chính phủ và các học giả hàn lâm đã dày công nghiên cứu tác động
trừng phạt của án tử hình. Thông thường, những nghiên cứu của họ không
hơn gì ngoài việc khảo sát tỷ lệ giết người tại các bang có và không có án
tử hình. Các nhà kinh tế học đều chỉ trích gay gắt những nghiên cứu này
bởi chúng đã thất bại khi giải thích các yếu tố quan trọng khác giúp ích cho
việc xác định tỷ lệ giết người. (Họ thậm chí còn thất bại trong việc giải
thích cách án tử hình được thực thi nghiêm ngặt, cho dù mỗi bang có nét
khác biệt đáng kể.) Mặt khác, tổng hợp của những kỹ thuật thống kê đã
hoàn thiện được biết tới với cái tên toán kinh tế được thiết kế chính nhằm
đong đếm sức mạnh của thưởng phạt. Điều này khiến cho việc áp dụng
toán kinh tế vào khảo sát tác động của án tử hình là lẽ tự nhiên. Người tiên
phong trong nỗ lực này là Giáo sư Isaac Ehrlich thuộc trường Đại học
Buffalo, công trình nghiên cứu của ông đã được xuất bản vào năm 1975.
Những phân tích công phu của ông dẫn tới một kết luận ấn tượng: Trong
những năm 1960, tính bình quân, mỗi một án tử hình được thực thi tại Mỹ
đã giúp ngăn ngừa khoảng 8 vụ giết người.
Phương pháp phân tích của Ehrlich đã bị các nhà kinh tế học khác chỉ
trích gay gắt. Hầu hết những lời chỉ trích đều tập trung vào những câu hỏi
mang tính chuyên môn trong kỹ thuật thống kê. Những câu hỏi như thế
không phải là không quan trọng. Nhưng có một sự đồng tình phổ biến trong
giới chuyên gia kinh tế rằng thể loại nghiên cứu thực nghiệm mà Ehrlich
