KINH TẾ HỌC DÀNH CHO ĐẠI CHÚNG - Trang 18

nhà kinh tế học vẫn luôn kiểm chứng mệnh đề này (trong khi có lẽ vẫn
thầm hy vọng sẽ được vang danh trong việc là người đầu tiên bác bỏ nó) và
mãi mãi mở rộng phạm vi ứng dụng của nó. Trong khi chúng ta thường
nghĩ rằng chỉ người tiêu dùng mới phản ứng trước giá thịt, thì giờ chúng ta
nghiên cứu việc tài xế phản ứng trước dây đai an toàn, kẻ giết người phản
ứng trước án tử hình, chuột và bồ câu phản ứng trước tiền lương, vốn và
dao động giá. Các nhà kinh tế học đã nghiên cứu cách thức người ta lựa
chọn bạn đời, kích cỡ hộ gia đình và mức độ tham gia vào tôn giáo, và liệu
có nên duy trì tục ăn thịt người hay không. (Xu hướng này phổ biến đến
mức tạp chí Journal of Political Economy đã cho đăng một bài châm biếm
tính kinh tế của việc đánh răng, trong đó “dự đoán” rằng con người dành
chính xác là một nửa thời gian lúc thức vào việc đánh răng. “Không mô
hình xã hội học nào”, tác giả kiêu hãnh nói, “có thể chấp nhận một kết luận
chính xác đến vậy”.) Dù có nhiều biến thể khác nhau, song một chủ đề
chính luôn xuyên suốt: Thưởng phạt có tác động.