Các nhà hoạch định chính sách cần một liều thuốc lý thuyết để đầu óc họ
khỏi vẩn vơ như đang trên mây. Người ta dễ bị cuốn vào việc lên những
danh sách dài của lợi và hại mà quên đi rằng sớm hay muộn chúng ta sẽ
phải quyết định xem bao nhiêu cái hại sẽ đủ để triệt tiêu một cái lợi cụ thể
nào đó. Chúng ta có thể ủy thác cho các chuyên gia ước tính chi phí và lợi
ích, nhưng khi chi phí được tính bằng những quả táo và lợi ích được tính
bằng những quả cam, thì chỉ những tính toán đơn thuần sẽ không thể soi
sáng con đường tới chân lý được. Khi tất cả các số liệu đã đầy đủ, chúng ta
vẫn cần một triết lý để dẫn dắt các quyết định của mình. Nếu chúng ta
không thể xử lý một câu hỏi lý thuyết đơn giản về sự phân phối thu nhập
đầy hoang đường, thì làm sao chúng ta có thể đưa ra những nguyên lý được
phát triển đủ cao siêu để định hướng những ưu tiên của mình trong việc
thực hiện chăm sóc sức khỏe?
Chăm sóc sức khỏe không phải là vấn đề duy nhất mà các chính trị gia
vẫn hay “phán” với cơ sở đạo đức dưới mức chấp nhận đối với một giáo
chủ. Trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, George Bush đặc biệt thích nói
rằng giảm tỷ lệ lãi suất để giúp giảm bớt gánh nặng cho các chủ hộ gia đình
trẻ là điều rất tốt. Vì Chúa, ai mà chả biết điều đó. Nhưng ai cũng biết rằng
tỷ lệ lãi suất thấp hơn sẽ là thảm họa đối với những người đang tích lũy để
nghỉ hưu. Việc kêu gọi sự chú ý tới một mặt của cuốn sổ chi phí - lợi ích
trong khi lờ tịt mặt kia chỉ là chiêu bài dối trá. Nếu một chính trị gia muốn
tranh luận một cách chính đáng để bảo vệ cho luận điểm về tỷ lệ lãi suất
thấp hơn thì điều mà anh ta cần giải thích không phải là ”tại sao giúp người
đi vay là việc tốt”, mà là “tại sao việc giúp người đi vay đồng thời làm hại
người cho vay là điều tốt”. Nói cách khác, anh ta cần bảo vệ quan điểm là
cách phân phối thu nhập này tốt hơn cách kia. Nếu anh ta không có những
suy nghĩ khái quát về cái gì tạo dựng nên cách phân phối thu nhập “tốt
hơn”, thì anh ta sẽ không làm được việc gì chỉ với quan điểm về hướng đi
cho tỷ lệ lãi suất.
Không giống như ngài Bush và người bạn trong bữa tối, tôi vẫn chưa biết
công lý là gì. Nhưng tôi tin rằng kinh tế học sẽ soi rọi những khả năng đó.
