này trồng 1 giạ, 2 đô-la nếu trồng 2 giạ, 3 đô-la nếu trồng 3 giạ, và 4 đô-la
nếu trồng 4 giạ. Giá lúa mỳ hiện tại là 3 đô-la một giạ.
Nông dân Jones hiện đang trồng một giạ lúa mỳ trên khu đất và đang
nghĩ tới việc mở rộng sản xuất. Anh ta nhận ra rằng nếu anh ta trồng giạ
thứ hai thì anh ta có thể bán ra với giá 3 đô-la trong khi chỉ phải chịu chi
phí biên là 1 đô-la. Nghe có vẻ bùi tai, vì thế anh ta trồng giạ thứ hai. Anh
ta có nên trồng giạ thứ ba không? Nếu anh ta trồng, anh ta có thể bán với
giá 3 đô-la trong khi chỉ phải chịu chi phí biên là 2 đô-la. Một lần nữa, đây
là bước đi khôn ngoan. Với 3 giạ lúa mỳ trồng trên khu đất, nếu trồng giạ
thứ tư thì chi phí biên là 3 đô-la, không cao hơn giá bán của lúa mỳ. Vì thế
nông dân Jones ngừng trồng khi anh ta có 3 giạ lúa mỳ trên khu đất và chịu
chi phí biên là 3 đô-la.
Cũng như nông dân Jones, mỗi nông dân tiếp tục trồng cho tới khi chi
phí biên của anh ta lên tới 3 đô-la một giạ (giá thị trường của lúa mỳ), và
sau đó ngừng lại. Một số trang trại sẽ phình ra còn các trang trại khác sẽ co
lại (ở trang trại của Smith, chi phí biên chưa đạt mức 3 đô-la một giạ cho
tới khi có 7 giạ được trồng trên khu đất, vì thế anh ta trồng 7 giạ), nhưng tại
mỗi trang trại chi phí biên luôn bằng với giá thị trường.
Giờ thì điều đáng chú ý là: Mỗi nông dân, vì phải tìm cách để tối đa hóa
lợi nhuận cho riêng mình – hay, theo lời của Adam Smith, chủ định làm lợi
cho bản thân mình – tiếp tục trồng cho tới khi chi phí biên của anh ta bằng
với giá thị trường. Vì giá thị trường chung là 3 đô-la một giạ, nên nông dân
sẽ tiếp tục trồng cho tới khi họ đạt đến chi phí biên đó. Nhưng điều này –
sự ngang bằng của chi phí biên ở những trang trại khác nhau – chính là yếu
tố giảm thiểu chi phí sản xuất lúa mỳ toàn quốc.
Cần nhấn mạnh một điều rằng chẳng nông dân nào đoái hoài tới việc
giảm thiểu tổng chi phí sản xuất lúa mỳ của tất cả mọi người – đó là “kết
cục không giống ý định của anh ta chút nào”. Ấy vậy mà anh ta bị dẫn dắt
tới kết cục này cứ như là có một bàn tay vô hình dẫn đường vậy.
