Có vẻ như khá hợp lý khi nghĩ theo cách như vậy, cũng giống như sự
hợp lý khi nghĩ rằng nền kinh tế phát triển mạnh trong những năm 1990 đã
giúp giảm bớt tội phạm. Nhưng hai sự việc tương quan với nhau không có
nghĩa là sự việc này dẫn tới sự việc kia. Sự tương quan đơn giản chỉ có
nghĩa là có một mối quan hệ tồn tại giữa hai nhân tố − có thể gọi chúng là
X và Y − nhưng mối quan hệ đó không nói lên điều gì về chiều hướng của
quan hệ đó. Có thể là X dẫn tới Y; cũng có thể là Y dẫn tới X; và cũng có
thể cả X và Y đều do một nhân tố khác dẫn tới − nhân tố Z.
Hãy suy nghĩ về mối tương quan này: Ở những thành phố xảy ra nhiều
án mạng thường cũng có rất nhiều cảnh sát. Bây giờ cần xét mối tương
quan cảnh sát − án mạng tại hai thành phố lớn. Denver và Washington
D.C., cả hai thành phố có dân số bằng nhau, nhưng Washington có số cảnh
sát nhiều hơn gấp gần ba lần so với Denver, và thành phố này cũng có số vụ
án mạng nhiều hơn gấp tám lần thành phố Denver. Tuy nhiên, chỉ trừ khi
anh có nhiều thông tin hơn, nếu không rất khó nói cái gì dẫn đến cái gì.
Người nào đó thiếu biết có thể xem xét những con số này và kết luận rằng
do số cảnh sát dôi dư tại Washington đã dẫn đến số vụ án mạng nhiều hơn
đó. Cách suy nghĩ thiển cận đã tồn tại từ rất lâu đó thường gây ra cách hành
xử cũng thiển cận. Hãy nhớ lại câu chuyện dân gian xưa về một Nga Hoàng
khi biết rằng địa phương bị bệnh tật hoành hành nhiều nhất trong vương
quốc của mình cũng chính là địa phương có nhiều bác sỹ nhất. Giải pháp
của ông ta là gì? Ông ta đã ngay lập tức ra lệnh giết hết các bác sỹ.
Bây giờ quay trở lại với vấn đề chi phí cho các cuộc vận động bầu cử:
để tìm ra mối quan hệ giữa tiền bạc và bầu cử, cần tìm hiểu về động cơ
đóng góp tài chính cho cuộc vận động. Hãy coi bạn là người có thể sẽ đóng
góp 1.000 đô-la cho một ứng cử viên. Khả năng ở đây là bạn sẽ góp tiền
vào một trong hai trường hợp: một là cho cuộc chạy đua nước rút và bạn
nghĩ tiền bạc sẽ tác động tới kết quả; hoặc là cho một cuộc vận động trong
đó ứng cử viên đó chắc chắn là người thắng cuộc và bạn muốn được hưởng
lợi từ vinh quang đó hoặc sẽ được nhận đôi chút ân huệ trong tương lai.
