cải cách thuế thu năm 1994 và (ii) đặc trưng quyền tài sản đất đai (land property
rights) tại Trung Quốc.
Về thể chế thuế thu và phân phối thu - chi ngân sách giữa Trung ương với địa
phương tại Trung Quốc từ năm 1994. Năm 1993, chính phủ Trung Quốc mới ban
hành thành công một hệ thống phân phối thuế mới, được áp dụng từ năm 1994,
với cách phân chia nguồn thu ngân sách từ thuế như sau (Phạm Sỹ Thành, 2011):
Các khoản thu nhập cố định thuộc về Trung ương là: thuế cửa khẩu, thuế
muối, thu nhập từ mua bán thuốc lá và rượu, lợi nhuận và chiết khấu tài sản
của các doanh nghiệp nhà nước do Trung ương và chính quyền đại khu quản
lí, thu nhập từ bảo hiểm hoặc cho vay tín dụng, thu nhập từ hành chính sự
nghiệp cấp Trung ương và đại khu v.v…
Các khoản thu nhập cố định thuộc về địa phương gồm: thuế con niêm, thuế
lợi tức, thuế giết mổ động vật, thuế mua bán gia súc gia cầm, thuế nhà đất
thành phố, thuế văn hóa - vui chơi giải trí, thuế sử dụng tên hiệu tàu thuyền,
thuế hợp đồng, lợi nhuận và chiết khấu của doanh nghiệp nhà nước cấp địa
phương.
Các khoản thu nhập được chia theo tỉ lệ giữa Trung ương và địa phương là:
thuế nông nghiệp, thuế kinh doanh công thương nghiệp, thuế thu nhập công
thương. Trong đó, toàn bộ nguồn thu dành cho địa phương (gồm cả nguồn
thu cố định nêu trên) có thể chiếm từ 60% - 80% dự toán ngân sách của địa
phương.
Thu nhập điều tiết của Trung ương gồm thuế lưu thông hàng hóa và thuế
hàng hóa, đây là hai nguồn thu chủ yếu của Trung ương, dùng vào việc bù
đắp thâm hụt cho một địa phương nào đó.
Trước năm 1978, mặc dù chính quyền địa phương các cấp nhận được 86%
nguồn thu từ thuế, nhưng chỉ chiếm 53% tổng chi ngân sách (Lâu Kế Vĩ, Vương
Thủy Lâm chủ biên, 2008). Sau khi cải cách thuế năm 1994 được thực hiện, toàn
bộ phân bổ thu - chi ngân sách giữa Trung ương và địa phương Trung Quốc đã
thay đổi (Phạm Sỹ Thành, 2011) (Hình 6.18). Kể từ năm 1994 đến nay, bình
quân thu nhập của Trung ương từ thuế đã tăng 52% nhưng chỉ đảm nhận 15,1%
tổng chi ngân sách (vào năm 2011). Trái ngược với điều này, chi tiêu của chính
