41
MỤC III - PHẬT NÊU RA TÍNH THẤY RA NGOÀI
CÁC NGHĨA "THỊ" VÀ "PHI THỊ"
("Thị" thì tức là cái thấy; "Phi thị" thì ra ngoài cái thấy).
ĐOẠN I
NGHI TÍNH THẤY HIỆN Ở TRƢỚC MẮT
Ông A Nan bạch Phật rằng: "Thƣa Thế Tôn, nếu cái thấy đó, chắc là
chân tính của tôi thì cái chân tính đó, hiện ở trƣớc mắt tôi; cái thấy đó đã
là chân tính của tôi thì thân tâm tôi, hiện nay, lại là vật gì? Mà nay thân
tâm ấy thật có phân biệt, còn cái thấy kia thì không phân biệt riêng gì
thân tôi. Nếu nó thật là tâm tôi, làm cho tôi hiện nay có thấy, vậy tính
thấy ấy đã thật là tôi, còn thân nầy không phải là tôi thì nào khác gì Đức
Nhƣ Lai trƣớc kia đã hỏi vặn rằng: "Vật thấy đƣợc tôi". Xin Phật rủ lòng
đại từ, chỉ bày cho chỗ chƣa ngộ".
ĐOẠN II
CHỈ RA "KHÔNG CÓ CÁI GÌ TỨC LÀ CÁI THẤY"
Phật bảo ông A Nan: "Nay ông nói rằng: Cái thấy ở trƣớc mắt ông,
nghĩa ấy không đúng. Nếu thật ở trƣớc mắt ông và ông thật thấy đƣợc thì
cái thấy đó đã có chỗ ở, không phải không chỉ ra đƣợc. Vậy nay tôi cùng
ông ngồi trong rừng Kỳ đà, trông khắp rừng, suối với các điện, đƣờng,
trên đến mặt trời, mặt trăng, trƣớc đối với sông Hằng. Nay ông hãy ở
trƣớc sƣ tử tọa của tôi, giơ tay chỉ bày trong các tƣớng kia, chỗ râm mát
là rừng, cái sáng là mặt trời, ngăn ngại là vách, thông suốt là hƣ không,
nhƣ thế cho đến cỏ cây, mảy mún, tuy lớn nhỏ khác nhau, nhƣng đã có
hình thì không cái gì là không chỉ đích ra đƣợc. Vậy nếu cái thấy, hiện ở
trƣớc mắt ông thì ông hãy lấy tay chỉ rõ đích xác cái gì là cái thấy. A
Nan, ông nên biết, nếu hƣ không là cái thấy, thì hƣ không đã thành cái
thấy, còn cái gì mới là hƣ không; nếu vật là cái thấy, thì vật đã là cái
thấy, còn cái gì mới là vật. Ông hãy chín chắn chia chẻ trong muôn hiện
tƣợng, tách ra cái thấy, chỉ bày cho tôi nhƣ các vật kia, rõ ràng không
lầm lẫn".
Ông A Nan bạch: "Nay tôi ở giảng đƣờng nầy, trông xa đến sông Hằng,
trên đến mặt trời, mặt trăng, giơ tay chỉ ra, đƣa mắt trông ra, thì những
cái chỉ đƣợc đều là vật, chứ không có cái gì là cái thấy. Bạch Thế Tôn,
