52
sáng có thể nhận rõ, còn hình trạng xen lộn, thì nhƣ thế nào? Nếu cái
sáng ra ngoài cái thấy, thì làm sao thấy đƣợc sáng? Còn nếu cái sáng tức
là cái thấy, thì làm sao lại thấy đƣợc cái thấy? Nhƣ cái thấy cùng khắp,
thì còn chỗ nào hòa đƣợc với cái sáng, còn nhƣ cái sáng cùng khắp, thì
lẽ ra không hòa đƣợc với cái thấy. Cái thấy đã khác với cái sáng thì khi
xen lộn vào, tất phải làm mất tính cách của cái sáng. Cái thấy xen vào,
làm mất tính cách của cái sáng mà nói hòa với cái sáng là không đúng
nghĩa. Đối với cái tối, cái thông suốt và cái ngăn bịt thì cũng nhƣ vậy.
Lại nữa, A Nan, hiện nay cái thấy nhiệm mầu sáng suốt của ông lại là
hợp với cái sáng, hợp với cái tối, hợp với cái thông suốt hay hợp với cái
ngăn bịt? Nếu hợp với cái sáng thì đến khi tối, cái sáng đã mất rồi, cái
thấy đó đã không hợp với cái tối, làm sao thấy đƣợc cái tối? Nếu khi
thấy tôi mà không hợp với cái tối thì lẽ ra khi hợp với cái sáng, không
thấy đƣợc cái sáng; mà đã không thấy đƣợc sáng thì làm sao họp với cái
sáng và rõ biết cái sáng không phải là tối. Đối với cái tối, cái thông suốt,
cái ngăn bịt thì cũng nhƣ vậy".
Chi 4. Phá xích nghĩa không hòa hợp.
Ông A Nan bạch Phật rằng: "Thƣa Thế Tôn, nhƣ chỗ tôi suy nghĩ, cái
tâm tính ấy đối với các trần cảnh và các tâm niệm nhớ nghĩ, không hòa
hợp chăng?"
Phật dạy: "Nay ông lại nói tâm tính không hòa hợp thì tôi lại hỏi ông:
Cái tính thấy gọi là không hòa hợp đó, lại là không hòa với cái sáng,
không hòa với cái tối, không hòa với cái thông suốt, hay không hòa với
cái ngăn bịt?
Nếu không hòa với cái sáng, thì giữa cái thấy và cái sáng phải có ranh
giới. Ông nay hãy xét cho kỹ: Chỗ nào là cái sáng, chỗ nào là cái thấy.
Nơi cái thấy và nơi cái sáng, thì lấy từ đâu làm ranh giới. A Nan, nếu
bên cái sáng, chắc không có cái thấy, thì hai cái không đến với nhau, cái
thấy tự nhiên không biết đƣợc cái sáng ở đâu, làm sao mà thành lập
đƣợc ranh giới. Đối với cái tối, cái thông suốt, cái ngăn bịt thì cũng nhƣ
vậy.
