58
Chi 4. Thu thiệt nhập.
"A Nan, ví nhƣ có ngƣời dùng lƣỡi liếm mép, liếm mãi sinh ra mỏi mệt.
Nếu ngƣời đó có bệnh thì có vị đắng. Còn ngƣời không có bệnh thì có
chút vị ngọt. Do những cảm xúc ngọt, đắng, mà bày tỏ cái tính nếm; còn
khi không động thì thƣờng có tính nhạt. Cả cái nếm và cái mỏi mệt đồng
là thể tính Bồ đề chăm chú phát ra tƣớng mỏi mệt.
Nhân nơi hai thứ vọng trần nhạt và ngọt, đắng, phát cái nếm ở trong, thu
nạp các trần tƣợng đó, gọi là tính biết nếm. Tính biết nếm ấy rời hai trần
nhạt và ngọt, đắng kia, rốt ráo không có tự thể. Thật vậy, A Nan, ông
nên biết rằng cái biết đắng, biết nhạt nhƣ vậy, không phải từ vị ngọt,
đắng mà đến, không phải nhân tính nhạt mà có, không phải từ nơi lƣỡi
mà ra, cũng không phải do hƣ không mà sinh. Vì cớ sao? Nếu từ các vị
ngọt đắng mà đến, thì khi nhạt, cái biết nếm đã diệt rồi, làm sao biết
đƣợc nhạt; nếu từ cái nhạt mà ra thì khi ngọt, cái nếm đã mất rồi, làm
sao biết đƣợc vị ngọt, đắng. Nếu do cái lƣỡi sinh ra, hẳn không có những
vị ngọt, đắng và nhạt, thì cái biết nếm ấy vốn không tự tính. Nếu do hƣ
không mà ra, thì hƣ không tự nếm, chứ không phải lƣỡi ông nếm; lại hƣ
không tự biết, nào có dính gì đến chỗ thu nạp của ông. Vậy nên biết rằng
thiệt nhập là luống dối, vốn không phải tính nhân duyên, không phải tính
tự nhiên.
Chi 5. Thu thân nhập.
"A Nan, ví dụ nhƣ có ngƣời dùng bàn tay lạnh chạm bàn tay nóng, nếu
thế bên lạnh nhiều hơn, thì bên nóng cũng thành lạnh theo, nếu thế bên
nóng nhiều hơn, thì bên lạnh cũng thành ra nóng; rồi nhƣ vậy, do cái
cảm xúc nhận biết trong lúc hợp lại mà rõ sự nhận biết lúc rời ra. Nếu
cái thế chênh lệch hiện thành giữa nóng và lạnh, thì nhân đó phát ra mỏi
mệt mà có cảm xúc. Cả cái biết cảm xúc cùng cái mỏi mệt đồng là thể
tính Bồ đề chăm chú phát ra tƣớng mỏi mệt.
Nhân nơi hai vọng trần ly và hợp, phát ra cái hay biết ở trong, thu nạp
các trần tƣợng đó, gọi là cái biết cảm xúc. Cái biết nhƣ thế, rời hai trần
ly và hợp, trái và thuận kia, rốt ráo không có tự thể; thật vậy, A Nan, ông
nên biết cái cảm xúc đó, không phải từ cái ly, cái hợp mà tới, không phải
từ cái trái, cái thuận mà có, không phải do nơi thân thể mà ra, cũng
