66
Chi 3. Thu tỷ, hƣơng và tỷ thức giới.
"A Nan, lại nhƣ ông bày tỏ: Tỷ căn và hƣơng trần làm duyên, sinh ra tỷ
thức. Thức đó lại nhân tỷ căn sinh ra, lấy tỷ căn làm giới, hay nhân
hƣơng trần sinh ra, lấy hƣơng trần làm giới?
A Nan, nếu nhân tỷ căn sinh ra, thì trong tâm ông lấy cái gì làm tỷ căn?
Ông lấy cái hình tƣớng mũi thịt nhƣ hai móng tay, hay lấy cái tính ngửi
biết lay động làm tỷ căn?
Nếu lấy cái hình tƣớng mũi thịt, thì chất thịt là thân căn và cái biết của
thân căn là cái biết cảm xúc. Đã gọi là thân căn thì không phải là tỷ căn,
đã gọi rằng cảm xúc, thì đó là xúc trần đối với thân căn. Vậy, còn không
có gì đáng gọi là tỷ căn, do đâu mà lập thành giới?
Nếu lấy cái ngửi biết làm tỷ căn, thì trong tâm ông lấy cái gì làm cái có
ngửi biết? Nếu lấy lỗ mũi thịt, thì cái biết của chất thịt là xúc trần, chứ
không phải nhƣ tỷ căn; nếu lấy cái hƣ không làm cái có ngửi biết, thì hƣ
không tự biết, còn xác thịt lẽ ra không biết, nhƣ thế, thì lẽ ra hƣ không là
ông; thân của ông mà không có biết, thì ông A Nan hiện nay lẽ cũng
không còn đâu nữa.
Nếu lấy cái hƣơng làm cái có ngửi biết, thì cái biết thuộc về hƣớng trần,
nào dính gì đến ông?
Nếu các mùi thơm, thối sinh ra do tỷ căn của ông, thì hai mùi thơm, thối
kia không sinh ra do cây y lan và cây chiên đàn; hai vật đó không tới,
ông tự ngửi lỗ mũi là thơm hay là thối; thối thì không phải thơm, thơm
thì không phải thối; nếu cả hai mùi thơm, thối đều ngửi đƣợc cả, thì một
ngƣời ông phải có hai tỷ căn và đứng trƣớc tôi hỏi đạo phải có hai ông A
Nan, thì ông nào mới là tự thể của ông. Còn nếu tỷ căn là một, thì thơm,
thối không hai, thối đã thành thơm, thơm đã thành thối, hai tính đó đã
không có, thì lấy gì lập đƣợc thành giới?
Lại nếu nhân hƣơng trần mà có, thì tỷ thức đã nhân hƣơng trần mà có,
cũng nhƣ nhân con mắt có thấy, không thể thấy đƣợc con mắt; tỷ thức
nhân hƣơng trần mà có, lẽ ra không biết đƣợc hƣơng trần. Nếu biết đƣợc
