67
hƣơng trần, thì không phải do hƣơng trần sinh ra, nếu không biết đƣợc
hƣơng trần, thì không phải là tỷ thức.
Hƣơng trần mà không ngửi biết là có, thì cái giới hƣơng trần không
thành; tỷ thức mà không biết hƣơng trần, thì cái giới của nó, không phải
do hƣơng trần mà lập. Đã không có cái thức trung gian, thì nội căn,
ngoại trần cũng không thành và tất cả những điều ngửi biết kia rốt ráo
đều luống dối.
Vậy, nên biết rằng tỷ căn, hƣơng trần làm duyên, sinh ra tỷ thức, cả ba
chỗ đều không và ba giới tỷ căn, hƣơng trần và tỷ thức, vốn không phải
tính nhân duyên, không phải tính tự nhiên.
Chi 4. Thu thiệt, vị và thiệt thức giới.
"A Nan, lại nhƣ ông bày tỏ: Thiệt căn và vị trần làm duyên, sinh ra thiệt
thức. Thức đó lại nhân thiệt căn sinh ra, lấy thiệt căn làm giới, hay nhân
vị trần sinh ra, lấy vị trần làm giới?
A Nan, nếu nhân thiệt căn sinh ra, thì nhƣ trong thế gian, những loại mía
ngọt, mơ chua, hoàng liên đắng, muối mặn, tế tân, gừng, quế cay, đều
không ó vị, ông tự nếm cái lƣỡi là ngọt hay là đắng. Nếu cái lƣỡi là
đắng, thì lấy cái gì mà nếm cái lƣỡi; cái lƣỡi đã không thể tự nếm đƣợc,
thì lấy gì mà có hay biết; còn nếu cái lƣỡi không đắng, thì tự nhiên vị
trần không sinh ra, làm sao mà lập đƣợc thành giới?
Nếu nhân vị trần sinh ra; vậy thiệt thức đã là vị rồi, thì cũng đồng nhƣ
thiệt căn, không thể tự nếm đƣợc, làm sao còn biết đƣợc là có vị hay
không có vị?
Lại tất cả các vị không phải do một vật sinh ra. Các vị đã do nhiều vật
sinh ra, thì cái thiệt thức do vị trần sinh ra, cũng phải có nhiều tự thể.
Nếu tự thể của thiệt thức là một và tự thể đó thật do vị trần sinh ra, thì
các vị mặn, nhạt, chua, cay và nhiều vị khác nhau, do các thứ đó hòa hợp
cùng sinh ra, đều chỉ là một vị, lẽ ra không có phân biệt; mà đã không có
phân biệt, thì không thể gọi là thức, làm sao còn gọi là giới thiệt thức?
Không lẽ hƣ không lại sinh đƣợc cái thức của ông?
