95
trong một cái đồ để yên, để yên mãi không lay động, thì đất cát tự chìm
xuống và nƣớc trong hiện ra, thế gọi là bắt đầu uốn dẹp các khách trần
phiền não; gạn bùn hết sạch, chỉ còn nƣớc trong, thì gọi là dứt hẳn căn
bản vô minh; tƣớng sáng suốt đã tinh thuần, thì tất cả các điều biến hiện
đều không gây ra phiền não và hợp với đức mầu thanh tịnh của Niết bàn.
ĐOẠN III
XÉT RÕ CỘI GỐC PHIỀN NÃO
Chi 1. Xét chỗ điên đảo nơi căn và trần
Nghĩa thứ hai là các ông quyết muốn phát tâm Bồ đề, nơi thừa Bồ tát,
sinh lòng đại dũng mãnh, quyết định rời bỏ các tƣớng hữu vi, thì nên xét
rõ cội gốc phiền não, những cái vô minh phát nghiệp và nhuận sinh vô
thủy đó, là ai làm, ai chịu?
A Nan, ông tu đạo Bồ đề, nếu không suy xét cội gốc phiền não, thì
không thể biết những căn trần phiền não, thì không thể biết những căn
trần hƣ vọng, nó điên đảo ở chỗ nào; chỗ điên đảo còn không biết, thì
làm sao uốn dẹp đƣợc nó và chứng đƣợc quả vị Nhƣ Lai.
A Nan, ông hãy xem ngƣời thế gian cởi nút, hễ không thấy chỗ thắt nút,
thì không biết cởi, chứ không hề nghe hƣ không bị phá tan; vì sao? Vì
hƣ không không có hình tƣớng, không thắt, không cởi vậy. Thì nhƣ ông
hiện nay, sáu thứ nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý làm mai mối cho giặc, tự
cƣớp của báu trong nhà; do đó, từ vô thủy, thế giới chúng sinh sinh ra
ràng buộc, không thể vƣợt khỏi thế gian sự vật.
Chi 2. Chỉ rõ sự ràng buộc và siêu thoát của thế giới chúng sinh.
A Nan, thế nào gọi là thế giới chúng sinh? Thế là dời đổi, giới là phƣơng
hƣớng. Nay ông nên biết những phƣơng Đông, Tây, Nam, Bắc, Đông
Nam, Tây Nam, Đông Bắc, Tây Bắc, phƣơng trên, phƣơng dƣới là giới.
Còn quá khứ, vị lai, hiện tại là thế. Phƣơng hƣớng có mƣời, số lƣu
chuyển của thời gian có ba, hết thảy chúng sinh dệt cái vọng mà thành
nhƣ vậy; nơi sự dời đổi trong thân, thế và giới gắn bó với nhau. Nhƣng
cái tính của giới đó, tuy là mƣời phƣơng, song có chỗ nhất định có thể
chỉ rõ, thì thế gian chỉ nhận phƣơng Đông, phƣơng Tây, phƣơng Nam,
