Tâm lí học quan tâm tới tâm trí cũng giống như bạn quá bị ám ảnh
với hạt mầm. Tôn giáo cũng quan tâm tới hạt mầm, nhưng không chỉ
hạt mầm - nó quan tâm tới hạt mầm bởi vì hạt mầm mang trong nó
một tiềm năng, một khả năng trở thành cái cây đẹp, khả năng của
nở hoa, khả năng của hương thơm, khả năng của bài ca và điệu vũ,
khả năng nhiều chim chóc có thể tới làm tổ trên nó và nhiều lữ
khách có thể nghỉ dưới bóng nó. Nhưng mối quan tâm không phải là
hạt mầm - mối quan tâm là cây.
Tôi hi vọng bạn có thể thấy khác biệt này. Mối quan tâm của tôn giáo
về tâm trí chỉ như chiếc bàn đạp. Tâm trí phải được hiểu bởi vì
chúng ta bị vướng trong nó. Chúng ta lấy một ví dụ khác.
Bạn bị tống vào trại giam, vào nhà tù. Người tôn giáo cố gắng hiểu
cấu trúc của trại giam chỉ để tìm ra cách thoát khỏi nó. Có cống nào
có thể được dùng để trốn ra không? Có lính gác ngu ngốc nào có
thể bị đánh lừa không? Có cửa sổ nào có thể bị phá vỡ ra không?
Có bức tường nào có thể trèo qua được không? Có đúng khoảnh
khắc đổi gác nào và có khoảng chểnh mảng nào không? Có đúng
khoảnh khắc nào trong đêm mà lính gác ngủ không? Hay có tù nhân
nào khác cũng quan tâm tới việc thoát tù, để cho bạn có thể cùng
nhau và giúp lẫn nhau không? - bởi vì việc một mình trèo tường có
thể là khó. Một nhóm có thể được tạo ra và nhóm này có thể trở
thành sức mạnh. Bạn cố gắng hiểu cấu trúc của trại giam chỉ để
thoát ra khỏi nó.
Nhưng nếu bạn quá quan tâm tới nó và bạn quên mất hoàn toàn
mục tiêu, và bạn cứ nghiên cứu trại giam - các bức tường và người
coi ngục và các tù nhân và lính gác, và bạn cứ làm các bản đồ về
cấu trúc - thế thì điều đó là ngu xuẩn. Tâm lí học hiện đại có chút ít
ngu xuẩn.
Tại phương Đông chúng ta cũng đã phát triển một tâm lí học cực kì
có ý nghĩa. Tôi gọi nó là tâm lí học của chư Phật. Nhưng toàn bộ
mối quan tâm của họ là ở cách thoát ra khỏi nhà tù của tâm trí, cách
dùng cấu trúc của nó để vượt ra ngoài nó. Tâm lí hiện đại hoàn toàn
bị ám ảnh với cấu trúc của tâm trí và đã quên hoàn toàn mục đích.
Hai khác biệt này, chúng là rất cốt yếu. Tôn giáo hiểu từ bên trong.
Tất nhiên, thế thì nó là một điều hoàn toàn khác. Khi bạn nghiên cứu
tâm trí từ bên ngoài, bạn nghiên cứu tâm trí của ai đó khác. Nó chưa
bao giờ là của bạn cả. Và nếu bạn đi tới phòng thí nghiệm của nhà
