một phần của Taj Mahal, thì nó có nghĩa. Nó đã đóng góp cái gì đó
cho cái đẹp của Taj Mahal; nó không vô tích sự, nó có ý nghĩa.
Khi Thượng đế không có đó thì con người bắt đầu tìm ý nghĩa cho
cuộc sống của mình: trở thành một phần của đảng - Đảng Cộng sản
vĩ đại, hay Đảng Phát xít vĩ đại. Trở thành một phần... thế thì Stalin
và Adolf Hitler trở thành thượng đế. Thế thì bạn nắm tay họ để cho
bạn có thể cảm thấy chút ít ý nghĩa - rằng bạn không một mình, rằng
bạn không chỉ là ngẫu nhiên, rằng bạn có sứ mệnh nào đó để hoàn
thành. Có thể bạn ở đây để đem chủ nghĩa cộng sản tới thế giới này,
đem xã hội phi giai cấp tới thế giới này; hay bạn ở đây để đem tới
vương quốc của người Aryans. Thế thì người ta trở thành một phần
của tôn giáo Hindu, thành Ki tô giáo, Mô ha mét giáo. Người ta tìm
cách nào đó, ở đâu đó, để trở thành một phần của cái gì đó. Và mọi
người làm bất kì cái gì ngu xuẩn: mọi người trở thành thành viên
câu lạc bộ Rotarian và Lions chỉ để có cảm giác rằng họ là một phần
của một tổ chức quốc tế. Bạn là người được chọn theo cách nào đó,
bạn là người phục vụ cộng đồng và bảo vệ hoà bình Rotarian; mọi
người không thể là người Rotarian được. Chỉ rất ít người mới có thể
là người Rotarian, nhưng bạn là người Rotarian. Cho nên bạn có ý
nghĩa, nhưng ý nghĩa ngu xuẩn làm sao! Có thành vấn đề gì liệu bạn
là người Rotarian hay không? Điều đó thực sự không đem tới ý
nghĩa cho cuộc sống của bạn, nó đơn giản lừa dối bạn.
Bạn có thể ăn tốt, bạn có thể sống tốt, bạn có thể có tất cả mọi vui
thích của cuộc sống - dầu vậy bạn sẽ vẫn còn trống rỗng. Người
này, sư thứ hai này, nói rằng cuộc sống được đo bằng thú vui, bằng
mê mải, bằng nhục dục. Nhưng Phật nói: Ông không hiểu Đạo - bởi
vì Đạo không thể được hiểu bằng tâm trí hướng thân thể, và Đạo
không thể được hiểu bởi tâm trí hướng tâm trí. Cả hai loại tâm trí
này đều không thể hiểu được Đạo qua thời gian, cả hai cũng không
thể hiểu được Đạo qua kinh nghiệm.
Đạo là ở bên ngoài thời gian và bên ngoài kinh nghiệm.
Phật hỏi sư thứ ba: ông đo chiều dài cuộc sống con người như thế
nào?
Sư đáp, "bằng hơi thở."
Phật nói: Rất tốt, ông biết đạo.
