76
Phương pháp
Kỷ luật tích cực
Bảng 1: Sự khác nhau giữa trừng phạt và dùng hệ quả lôgíc
Trừng phạt
Hệ quả lôgíc
1. Nhấn mạnh quyền hành của người
lớn. Người lớn chỉ cần yêu cầu, trẻ
phải thực hiện.
(Trung, tắt nhạc ngay! Bố mẹ đang nghỉ)
1. Thể hiện thực tế cuộc sống. Người lớn và
trẻ tôn trọng lẫn nhau.
(Trung, mẹ biết con thích bài hát đó, nhưng
bố mẹ đang nghỉ. Hoặc là con vặn nhỏ đủ
nghe, hoặc là con tắt đài đi)
2. Thể hiện sự độc đoán hoặc ít liên
quan tới hành vi của trẻ.
(Khi bố mẹ đang nghỉ con lại mở băng, từ
nay cấm không được nghe nhạc nữa)
2. Liên quan trực tiếp đến hành vi của trẻ.
(Con không nên mở băng to như thế vào buổi
trưa nữa để bố mẹ và mọi người nghỉ một
chút. Nếu con không vặn nhỏ đài thì con sẽ
phải tắt đài ngay)
3. Đồng nhất hành vi và nhân cách của
trẻ, hàm ý phán xét về mặt đạo đức.
(Con lấy xe của bố đi mà không xin phép,
cứ như thằng ăn trộm. Từ nay không bao
giờ được đụng đến xe nữa, đồ khó bảo)
3. Phân biệt hành vi và nhân cách.
(Con lấy xe của bố mà không xin phép, việc
đó là không đúng. Từ nay con phải hỏi ý kiến
bố trước khi dùng đến xe nhé!)
4. Chỉ chú trọng đến quá khứ
(Bố mẹ cấm con không được mời bạn đến
nhà nữa. Lần trước đã bày bừa hết ra rồi,
có đứa lại còn nói tục nữa)
4. Quan tâm đến hiện tại và tương lai
(Con có thể mời bạn về nhà nếu sau khi chơi
xong dọn dẹp sạch sẽ và không có ai nói tục)
5. Dọa sẽ đối xử thiếu tôn trọng
(Lần trước con làm bố mẹ mất mặt với
bạn của bố rồi. Cứ để lần sau bạn con đến
rồi bố cho con thấy...)
5. Hàm ý thiện chí, thân thiện sau khi cả bố
mẹ lẫn trẻ đều đã bình tĩnh.
(Vì con không giữ trật tự và tôn trọng khách
của bố, lần sau, khi bố có khách con nên ở
trên phòng của con)
6. Yêu cầu vâng lời, tuân phục ngay
(Đi làm ngay bây giờ, đi đi! Không có lại
ăn đòn bây giờ)
6. Cho phép lựa chọn
(Con làm lúc nào tuỳ con, nhưng cần xong
trước khi bố đi làm về)
Ngoài ra còn có một số điểm khác nhau về thái độ của người lớn trong 2 phương pháp:
Trừng phạt
Hệ quả lôgíc
Giọng nói, ánh mắt, nét mặt giận dữ
Giọng nói, ánh mắt, nét mặt bình tĩnh
Thái độ không thân thiện, thù ghét
Thái độ thân thiện nhưng kiên quyết
Không chấp nhận sự lựa chọn của trẻ
(Đi ngủ ngay không có ăn đòn bây giờ)
Có thể chấp nhận quyết định của trẻ
(Con có thể đọc tiếp nhưng không quá 10 giờ)
