77
Chương 4:
Cách kỷ luật trẻ mang tính tích cực
Cần phải nói thêm rằng một số người lớn, dù không quát mắng, đánh đập trẻ nhưng lại sử dụng phương
pháp coi như trẻ không tồn tại: không trò chuyện, không nghe trẻ nói, không nhìn thấy trẻ làm gì ngay
cả khi trẻ hư,… Tuy cách làm này không gây hậu quả trực tiếp như đánh phạt nhưng cũng là một cách
kỷ luật tiêu cực vì nó làm giảm sự tương tác, thông cảm, hiểu biết giữa người lớn và trẻ. Trẻ có thể hiểu
hành vi ứng xử của cha mẹ, thầy cô lúc đó là không quan tâm, không tôn trọng, không yêu quý. Khi trẻ
tin rằng “họ chẳng quan tâm gì đến mình” thì trẻ rất dễ có suy nghĩ “mình cũng chẳng cần, mình sẽ...”. Trẻ
sẽ từ chối không hợp tác, nề nếp kỷ luật vì thế dễ bị phá vỡ.
Khác với lối kỷ luật độc đoán, trừng phạt, việc dùng hệ quả lôgíc thường đi kèm theo những giảng giải
ngắn gọn của người lớn cho trẻ hiểu (xem bảng trên). Việc làm này khuyến khích trẻ chịu trách nhiệm
về hành vi của mình mà người lớn không cần phải dọa nạt, làm cho trẻ sợ. Muốn trẻ là người có trách
nhiệm chúng ta nên trao trách nhiệm cho trẻ thay vì thuyết trình đạo đức với trẻ về trách nhiệm. Khi có
hành vi không thích hợp, trẻ cần được người lớn nói cho biết là hành vi đó ảnh hưởng xấu đến người
khác như thế nào rồi được trao cho trách nhiệm để khắc phục, sửa chữa cho hành vi của mình (ví dụ như
vặn nhỏ hoặc tắt đài, dọn dẹp lại nhà cửa sau khi bạn đến chơi...). Trẻ có thể cảm thấy không thoải mái
lắm, nhưng cảm giác này có ích hơn rất nhiều so với cảm giác giận dữ, sợ hãi, bị mắng chửi, nhục mạ,
không được tôn trọng,… do lối kỷ luật độc đoán gây ra. Khi trẻ mắc lỗi mà người lớn dùng hệ quả lôgíc
trong khi vẫn thể hiện mối quan tâm, yêu thương trẻ thì sự giảng giải đó rất có sức mạnh.
Giảng giải một cách hợp lý còn giúp trẻ dễ dàng hiểu và chấp nhận được cảm xúc và quan điểm của
người khác (cha mẹ, thầy cô, bạn bè) cũng như biết việc trẻ làm có ảnh hưởng tới người khác như
thế nào.
