KỸ NĂNG GIÁO DỤC CẢM XÚC
CHO TRẺ TỪ KHI LỌT LÒNG
ĐẾN 6 TUỔI
- GS.TS. Vũ Gia Hiền
KỸ NĂNG GIÁO DỤC CẢM XÚC CHO
TRẺ TỪ KHI LỌT LÒNG ĐẾN 1 TUỔI
Kỹ năng giáo dục cảm xúc ở trẻ 0-2 tháng tuổi
➦ LÀM SAO BIẾT TRẺ CÓ CẢM XÚC?
Cảm xúc của trẻ có từ đời sống trong bụng mẹ. Giai đoạn này gọi là xây
dựng cảm xúc thai nhi. Kể từ khi trẻ được sinh ra, cảm xúc trực tiếp ở người
mẹ sang trẻ chấm dứt, và cảm xúc tự do của trẻ bắt đầu được hình thành.
Nhưng sự tự do ấy luôn bị chi phối bởi môi trường, trước hết là không khí, trẻ
phải tự thở để tồn tại; cùng với thở là tuần hoàn, tiêu hóa bắt đầu hoạt động,
cảm xúc của trẻ được bộc lộ qua những phản xạ tự vệ như co người lại khi bị
chạm vào da, nheo mắt lại khi có ánh sáng lóe lên trước mặt, khóc khi có
tiếng động lớn hoặc đau …
Trong những ngày đầu tiên, cảm xúc gắn liền với bản năng của cuộc sống,
dần dần bản năng được kiểm soát bởi cảm xúc nhờ tiếp nhận từ thế giới xung
quanh và kinh nghiệm học được từ bản thân và người lớn, đặc biệt là người
mẹ.
Cảm xúc trẻ tiếp nhận qua cơ thể và năm giác quan, bao gồm tự cảm và
xúc cảm; xúc cảm có liên quan đến tác nhân giáo dục, còn tự cảm là gốc của
tự giáo dục. Ở đây, chúng ta chỉ đi vào xúc cảm. Từ lúc mới sinh ra đến tháng
thứ hai, trẻ chịu giáo dục qua sự ảnh hưởng trực tiếp của các hoạt động như
việc bế bồng, nâng niu, nét mặt của người lớn, còn các đồ vật khác trẻ không
có phản ứng gì.
➦ ĐÓN NHẬN CẢM XÚC CỦA TRẺ SƠ SINH
Việc đón nhận cảm xúc của trẻ sơ sinh là qua xúc giác, thị giác và thính
giác. Sau một vài tháng, trẻ đã phân biệt được các âm thanh và mùi vị khác
nhau. Tiếng nói chuyện bình thường hoặc tiếng hát khe khẽ cũng tạo ra cảm
xúc ở trẻ. Những bài hát ru con có tác động tích cực đến cảm xúc, vì thế “hát
ru” là một kỹ năng giáo dục cơ bản lúc này.
Căn cứ vào việc đón nhận cảm xúc này, người ta đưa ra kỹ năng rèn luyện
tình cảm con người và tình cảm mẹ con mang tính nhân văn bằng việc cho trẻ
tiếp xúc, gần gũi về da thịt và sự gắn bó trực tiếp giữa trẻ và người lớn. Trong
mối quan hệ mẹ con, ở phía con là đón nhận còn ở mẹ là phát tín hiệu chủ
74
