Thời gian còn lại trong ngày là cuộc hành quân khó nhọc dưới mặt trời oi
bức tháng Tám. Lũ ngựa chật vật kéo những chiếc xe chất quá tải, bánh xe
thường ngập trong cát. Người đánh xe lê bước cạnh chiếc xe, đẩy chúng
mỗi khi đường xấu, nỗ lực giúp đỡ đám ngựa kiệt sức của mình. Mặc dù
chỉ phải đeo cái xà cột đựng bản đồ, tôi cũng thấy kiệt sức khi hành quân
qua vùng cát. Tôi muốn được ngồi ghé lên xe kéo, nhưng đành xóa ý định
ấy khỏi đầu và tiếp tục lê bước theo pháo đội trong bụi bặm và cái nóng,
xuyên qua thảo nguyên vô tận. Chúng tôi di chuyển tới một địa điểm tập
kết để tiến hành đòn đột kích vào lực lượng Đức tại vùng Sevsk.
Trời mát hơn vào buổi chiều và chúng tôi hành quân trên đất cứng: người
ngựa vui hẳn lên, chờ tới lúc được nghỉ đêm. Ngay sau nửa đêm, trong
những giờ đầu tiên của ngày 16 tháng Tám 1943, tiểu đoàn tôi dừng lại tại
một khu vườn rộng lớn. Tiểu đoàn trưởng ra lệnh cho chúng tôi đào hầm và
xác định vị trí đặt súng. Là một sĩ quan cao cấp của pháo đội, tôi chỉ định
khu vực cho các pháo thủ, những người, tới lượt mình, đánh dấu vị trí cho
các chỗ đặt súng sắp tới, còn các khẩu đội viên thì bắt tay vào đào.
Mệnh lệnh giao cho tôi chỉ huy pháo đội được chuyển tới đêm ấy và tôi
được lệnh phải tới trạm quan trắc để chuẩn bị phần tử bắn cho một nhiệm
vụ pháo kích phối hợp liên quan tới pháo đội và trung đội quan trắc đóng
phía trước. Họ vẫn đang xây trạm quan trắc và rải dây điện thoại nối giữa
các điểm khác nhau, do đó tôi quyết định chợp mắt một chút. Tôi lăn ra đất
và ngủ ngay lập tức.
Tôi bị đánh thức dậy bởi những tiếng nổ kề bên, tiếp theo là một cú đập sắc
nhọn vào chân, như thể một bàn tay vô hình quất tôi bằng gậy. Mùi máu rất
nồng, hăng và lạ lẫm. Theo bản năng, tôi bật dậy và nhào xuống chiếc hố
gần nhất. Bọn Fritz đang trút đạn cối trung đoàn, giã mạnh vào nơi tập
