đều bị đói. Thực phẩm chúng tôi nhận được cho lũ ngựa – 8 kg lúa mạch
cho ngựa kéo pháo, 6 cho ngựa kéo xe và 4 cho ngựa cưỡi – không đủ để
thay cho những thức ăn dinh dưỡng như rơm hay cỏ khô. Và thế là lũ ngựa
bắt đầu sụt cân. Chỉ sau một ngày chúng đã bắt đầu nhai cả đến cọc buộc
ngựa. Chúng tôi phải đối mặt với một vấn đề quy mô lớn. Ban chỉ huy
trung đoàn đề xuất dọn dẹp cánh đồng tuyết để thu nhặt cỏ sót lại từ vụ
trước, nhưng cố gắng đầu tiên để làm chuyện ấy đã không có kết quả: cỏ đã
đông giá dính cứng xuống mặt đất.
Pháo đội trưởng của tôi, Thượng úy Agafonov, tập hợp các trung đội
trưởng, thượng sĩ và sĩ quan quân y tới họp bàn. Anh ta đề nghị đi rút rơm
từ mái những ngôi nhà bị phá hủy hay bị bỏ hoang. Đó là một ý kiến hay và
mọi người đều tán thành. Trong khi đó, tôi được giao tới một khu vực khác,
cách làng khoảng 30 km, để tìm cỏ khô. Tôi được cấp 4 xe chở hàng và
những đánh xe kinh nghiệm nhất. Chúng tôi lấy theo mọi trang bị cần thiết
– rìu, cưa, dây thừng - cộng thêm lương khô đủ cho hai ngày, và khởi hành
về phía bắc. Chúng tôi hướng về phía bắc vì nghĩ ở đấy có nhiều ngôi làng
bị phá hủy hơn. Buổi sáng trời lạnh và bánh xe ngựa kêu cót két như một
dàn nhạc kỳ lạ.
Tôi ngồi trên chiếc xe đầu tiên và trên xe cuối là Vedernikov: một người
khỏe mạnh, lặng lẽ và chậm chạp, anh là một đánh xe rất tốt, rất tháo vát.
Buổi sáng thật đẹp, mặt trời chiếu trên tuyết lấp lánh. Sau khi đi chừng 20
km, chúng tôi tiến vào một vùng nơi các trận đánh vừa kết thúc. Rất nhiều
trang thiết bị quân sự hư hỏng nằm rải rác trong tuyết. Cách con đường
khoảng 100 m có một xác ngựa chết, trông khá mập và no đủ, nằm chổng
chân lên trời. Chiếc xe của Vedernikov dừng lại, còn bản thân Vedernikov
thì nắm lấy rìu và chạy rời khỏi con đường, ngập chân trong tuyết sâu. Con
đường tạo thành một vòng cua tại chỗ ấy, và tôi hét với Vedernikov rằng
anh ta không được bỏ đi lâu. Nhưng anh ta đã đuổi kịp chúng tôi nửa giờ
