Trẻ em trong thành phố Leningrad đang được sơ tán. Chỉ còn một con
đường duy nhất để đi từ Leningrad về hậu phương, băng qua Hồ Ladoga.
Tất cả các tuyến đường sắt và đường bộ dẫn tới những vùng đất của ta đều
bị cắt đứt. Phía Nam và phía Đông hiện bị bọn Đức phong tỏa, còn về phía
Bắc là bọn Phần Lan. Ngày hôm qua em trai mẹ tôi, chú Naum, cùng gia
đình của chú đã vượt qua Hồ Ladoga trên một chiếc xà lan.
Hoạt động của máy bay Đức ngày càng leo thang. Bầu trời sáng rực. Viện
Hóa học Ứng dụng và chiếc vòng lượn cho thiếu nhi chơi đang bốc cháy.
Quân ta đã phải rút bỏ Odessa.
Ngày 23 tháng Mười
Một bản thông báo mới của TASS cho biết “đây là ngày thứ năm của những
trận chiến đấu ác liệt tại khu vực Mojaysky, Maloyaroslavsky và
Kalininsky." Quân Đức đang rất gần Matskva. Tướng Zhukov đã được chỉ
định làm chỉ huy trưởng của toàn thể mặt trận chống Đức. Một bức thư nữa
của tôi gửi cho cha đã bị trả về. Tôi rất lo, “Không biết chuyện gì đã xảy ra
với cha?” Tôi muốn tin rằng ông đã bị chuyển sang một sư đoàn khác.
Khi còn ở trong thành phố, tôi đi tới một cửa hàng, chỉ để ngắm chút ít. Khi
tôi đứng đó, một người đàn bà béo lên cơn kích động. "Tại sao các anh lại
bày đồ ngọt ở tủ hàng? ‘Mẹ ơi, mua cho con một chiếc kẹo’ – những đứa
con của tôi kêu khóc. Đám bán hàng các anh có lẽ được tọng đầy mồm đồ
ăn thức uống, nhưng các anh lại không chịu bán kẹo cho một đứa trẻ chỉ vì
không có phiếu!?!” Bà ta la lớn và chìa cho người nhân viên bán hàng cái
kukish (cử chỉ của bàn tay biểu lộ sự lăng mạ - ND). Một ông già có bộ mặt
hốc hác và những đầu ngón tay ám khói thuốc vàng khè ủng hộ bà ta,
“Đúng đấy, tôi không cách nào mua được diêm mà không có tem phiếu.
