Các trung đoàn còn lại thuộc sư đoàn chúng tôi, được bố trí dự bị phía
sau trong suốt thời gian giao tranh, đã quay về từ trước và là những đơn vị
đầu tiên diễu qua Leningrad như những anh hùng. Họ được nhận một lễ
đón tiếp long trọng, những lời chúc mừng và quà tặng từ nhân dân
Leningrad. Còn khi trung đoàn 306 chúng tôi, hay đúng hơn là phần còn lại
của nó, một đơn vị đã thực sự tham chiến và phải gánh trên vai toàn bộ sức
nặng của chiến tranh, đi qua thành phố, thì những lễ chào mừng đã kết
thúc, và chúng tôi chẳng nhận được quà tặng lẫn những lời chúc mừng nào.
Cuộc đời là thế đó.
Sau này chúng tôi được biết rằng trung đoàn chúng tôi đã được tặng
Huân chương Cờ Đỏ vì đã công phá được phòng tuyến Mannerheim. Nhiều
sĩ quan của các đơn vị bộ binh của trung đoàn cũng được nhận huân
chương. Phần thưởng và huân chương thời đó hãy còn rất hiếm. Cánh pháo
binh chúng tôi không được nhận bất cứ thứ gì, dù danh sách khen thưởng
của chúng tôi cũng được gửi đồng thời với họ. Nhưng còn được sống với
nguyên vẹn cái đầu trên cổ cũng đã là một phần thưởng đáng kể rồi.
Khi chúng tôi rời Leningrad và lên tàu ở một nhà ga, chúng tôi được
mục kích một cảnh tượng khác hẳn. Rất nhiều toa tàu chở hàng, cửa sổ
chăng kín dây kẽm gai, nằm tách rời trên một tuyến đường rày riêng biệt.
Lính gác mang súng có gắn lưỡi lê không để bất cứ ai lại gần những toa xe
ấy. Một thợ đường sắt thì thầm với tôi rằng những toa ấy tới từ Phần Lan,
chở những binh lính đã từng bị bắt làm tù binh. Cho tới trước lới lúc ấy
chúng tôi mới chỉ nghĩ là những người trải qua cuộc chiến được chia thành
ba loại: một số người may mắn thì đã tránh đi cho xa; những người khác, bị
sương giá thui chột và đầy thương tật thì được đưa tới bệnh viện; còn loại
thứ ba thì vùi xương trên mảnh đất Phần Lan tuyết phủ. Nhưng hóa ra vẫn
