bắt làm tù binh”. Tay lính gác tôi lúng búng: "Thưa bác sĩ, tù nhân này có
thể hiểu được tiếng Đức”. Viên bác sĩ trả lời: "Tôi không cần quan tâm tới
việc anh ta biết tiếng Đức. Tôi nói để bọn kia hiểu được ý tôi!” Rồi ông ta
ra lệnh cho tôi vào phòng mình. Ông ta đeo găng tay cao su vào, khám
những cái nhọt của tôi và băng chúng lại bằng những miếng băng giấy. Ông
ta cho tôi biết thời gian có thể quay tới tái khám. Tôi hỏi ông về nguyên
nhân căn bệnh của mình. Ôâng ta nghiêm nghị trả lời: "Đừng ngốc như thế,
nguyên nhân chính là chiến tranh.” Vị bác sĩ ấy thường tới chỗ chúng tôi ba
tháng một lần và khám cho tất cả chúng tôi. Trong trường hợp ấy tôi làm
việc như một thông dịch viên cho mọi người. Có lần tôi mắc bệnh cúm và
sợ rằng sau khi khám vị bác sĩ sẽ đưa tôi tới bệnh viện ở Ludwigsbur. Do
đó tôi bảo ông ta rằng đấy chỉ là cảm lạnh sơ sơ thôi. Nhưng thay vì nói là
"Kleine verkaltung" tôi lại nói "Kleine Kalt", có nghĩa là “lạnh ít”. Ông bác
sĩ mỉm cười, hiểu ra và đồng ý với tôi. Bao giờ cuối buổi khám ông ta cũng
thường cho tôi một điếu xì gà quấn bằng thuốc lá thật như để trả công tôi
phiên dịch. Để chia sẻ hạnh phúc với các bạn nghiện thuốc, tôi đưa điếu xì
gà cho họ và họ đem cắt nó ra từng mẩu nhỏ để chia với nhau. Các tù nhân
nghiện thuốc đôi khi được phát makhorka – những mẩu vụn một loại lá cây
gì đó tẩm dung dịch thuốc lá nguyên chất. Đám lính canh không hút loại
makhorka đó và gọi chúng là "Holz" (củi đốt). Đám bác sĩ Đức cũng rất
khác nhau. Có vài kẻ mắc bệnh xađích và thường tiến hành những thí
nghiệm vô nhân tính trên cơ thể tù nhân. Nhưng trong số đó cũng có những
người rất đứng đắn giống như ông bác sĩ của trại chúng tôi.
Đôi khi chúng tôi được gặp tù nhân thuộc các quốc tịch khác: Pháp,
Ba Lan, Bỉ, Ấn Độ. Những cuộc gặp ấy diễn ra tại tơi làm việc hay trên tàu
hỏa khi di chuyển. Chúng tôi trao đổi với nhau thông tin từ các mặt trận, tất
cả chúng tôi đều rất vui mừng khi nghe bọn Đức bị thua trận. Chúng tôi nói
với nhau bằng thứ tiếng Đức đơn giản, nhưng vẫn có thể hiểu nhau rất rõ.
Tôi từng được nghe một câu chuyện kể rằng có hai tù nhân, một người Nga
và một người Pháp, trò chuyện với nhau bằng thứ tiếng Đức phát âm sai bét
