Trên đường đi. Tháng Mười năm 1941. Cái rãnh bên đường. Tháng tư năm
1942.
Trên đường đi các tù binh thường đổ xô tới các xác ngựa, cố xé lấy cho
mình một miếng thịt đã đóng băng. Bọn gác đôi khi nổ súng để ngăn chặn.
Ở phía bên phải là một cái rãnh chất đầy xác tù binh tại trại Borvukha-1.
Những chiếc rãnh trải rất dài, hơn 3.000 xác chết được ném vào mỗi rãnh
như vậy. Sau đó những rãnh mới sẽ được đào tiếp. Bức vẽ được thực hiện
trên mặt sau của một tờ truyền đơn Đức. Nếu phạm tội xé rách một tờ
truyền đơn – kẻ phạm tội sẽ bị xử bắn; nếu vi phạm nội dung tờ truyền đơn
– sẽ bị treo cổ.
Không khí thật ngột ngạt, nhưng mùi hôi dần trở nên đỡ khó chịu hơn, sự
mệt mỏi đã choán chỗ tất cả. Tôi nhắm mắt lại và lập tức hình ảnh con
đường ướt át trơn trượt bắt đầu chập chờn trước mặt tôi, cùng với những
xác chết, xác chết, xác chết... Chúng tôi nằm không nhúc nhích trong chiếc
hố giữa những đau đớn, mê sảng, chết chóc, và mặc cho sợ hãi, thậm chí
chúng tôi đã bắt đầu thấy dễ chịu, người ấm dần lên, và từ từ chúng tôi đi
vào giấc ngủ. Đột nhiên một thứ chất lỏng ấm ấm xối từ trên xuống, lập tức
chân tôi bị ướt sũng. Ban đầu tôi không hiểu đó là cái gì, nhưng rồi Sashka
nói:
"Tôi bị ướt khắp người rồi, những người bị thương đang đái lên chúng ta
đấy.”
Buổi sáng xám xịt, nhớp nháp đã tới. Ngay khi chúng tôi chui ra khỏi chỗ
nằm của mình, mọi người ở đó đều đã hiểu rằng các bác sĩ đã tới. Bọn Đức
không cấp chút nước nào cho những người bị thương, họ chỉ được phát một
cốc nước trà hoặc cà phê – một thứ chất lỏng đùng đục có màu nâu – vào
mỗi buổi sáng. Nhưng tôi cần có nước sôi để bắt tay vào làm việc.
