KÝ ỨC KHÔNG QUÊN - Trang 108

phía trên có một rặng núi, có ngọn cao khoảng 600 đến 900 mét, làm nổi
bật một khung cảnh thiên nhiên với nhiều đồi nhỏ cây cối rậm rạp, hiếm
khi cao hơn hai mươi mét, trông như một dãy đảo nhỏ trong một biển ruộng
lúa bậc thang. Một số gò đồi hình dáng tròn thấp, nhưng đa số là đồi có
chóp dốc đứng nổi bật lên trên cánh đồng lúa như mô hình thu nhỏ của
những ngọn núi bao quanh. Đa số nhà ở đây không cụm thành làng mà nằm
rải rác giữa đồng. Ở những nơi mặt đất thoai thoải thì được tạo thành ruộng
bậc thang trồng hoa màu. Dọc theo triền dốc đứng của một ngọn đồi, có
một con đường mòn dẫn đến một khoảnh đất bằng phẳng gần đỉnh đồi. Ở
điểm tận cùng này, nông dân đã trồng lúa và xây mấy ngôi nhà, từ đó có thể
quan sát phần lớn thung lũng và những ngọn núi phía xa. Hầu hết mọi ngôi
nhà ở Chóp Vum đều có sân trước để thả gà vịt, và phía sau là khu vườn
trồng rau, có hàng rào cây lúp xúp bao quanh nhà, quanh sân, vườn.
Thường thấy một loài cây cọ chỉ có một tán lá và cao tới mười lăm, hai
chục mét mọc trong các vườn. Những con đường đất nhỏ lượn quanh co từ
nhà này sang nhà kia trên đỉnh, quanh những ngọn đồi, và ở mỗi khúc gấp
quanh dường như đều có một ngôi nhà nép mình. Cách bố trí nhà cửa như
thế giúp cho một khối dân đông đúc vẫn có thể bảo đảm cho từng nhà có
cuộc sống riêng tư. Chỉ ở một số nơi có khoảng năm, sáu chục ngôi nhà
cụm lại với nhau làm nên ngôi làng, nhưng ngay cả ở những nơi này, các
ngôi nhà cũng không xếp thành dãy kề bên nhau dọc các con đường làng
mà vẫn cách biệt bởi các khu vườn và những bụi trẻ, lùm cọ. Cách bố trí
làng xóm phụ thuộc vào những chỗ lồi lõm của cảnh quan, chứ không buộc
phải theo một mẫu hình cân đối. Nhiều con đường nhỏ nối liền nhiều ngôi
nhà với nhau và vẫn đến một con đường chính uốn lượn gần quanh tất cả
các ngôi nhà. Làng Phái Tây nằm dưới chân Chóp Vum, giữa ngã ba sông
Trạm và sông Tiên; làng Đức Tân nằm ở bờ Bắc sông Tiên cách Phái Tay
hai cây số về phía Đông Bắc, làng Thanh Phước trải dài hai bên con lộ tạo
nên ranh giới phía Nam của khu vực này. Tại Thanh Phước có hai nhà thờ
xay bằng đá nằm cách nhau chừng năm mươi mét ở hai phía của con lộ.
Mỗi nhà thờ cao khoảng ba tầng và dài hơn hai mươi mét, tường và trần
nhà chạm trổ những hoạ tiết rối rắm và trên nóc có gắn thánh giá.