thiêu huỷ toàn bộ. Trong thung lũng sông Trà Bồng, trước đây là vùng đất
trồng trọt trải dài khoảng 15 cây số vào sâu trong nội địa, những ngôi nhà
nằm trên suốt chiều dài khoảng 10 cây số ở mạn Bắc dòng sông cũng đều
bị thiêu huỷ. Chỉ còn tồn tại thị trấn Trà Bồng nằm sâu giữa vùng đồi núi
với dân số mấy ngàn người, nhờ có một doanh trại lớn của Lực lượng Đặc
biệt đóng ở đó. Doanh trại này đứng tách riêng ra trên một ngọn đồi nhỏ trơ
trụi, được bảo vệ lần lượt từ trong ra bằng những hàng rào dây kẽm gai, đến
hàng rào làm bằng cọc tre vót nhọn, và ngoài cùng là những con hào chạy
ngoằn ngoèo hình chữ chi. Bên trong là một cụm lán trại thấp xây bằng
những bao cát nặng nề với mái lợp tôn.
Dọc con đường Quốc lộ 1 về phía Đông cho đến tận bờ biển thuộc
huyện Bình Sơn có đến 70-80% số nhà đã bị thiêu huỷ. Về phía Nam sông
Trà Bồng, tại huyện Sơn Tịnh, vốn thuộc khu Trách nhiệm Chiến thuật của
Lính thuỷ đánh bộ Hàn Quốc, tình trạng cũng giống như thế. Dọc theo mạn
Nam sông Trà Bồng, trong khu vực của cái gọi là Đề án Phát Triển Cách
mạng gần làng An Điềm, nhà cửa vẫn còn nguyên – tuy rằng như tôi đã
nêu, nhà cửa ở mạn Bắc bên kia sông thuộc khu Trách nhiệm Chiến thuật
của Lữ đoàn bộ binh nhẹ 196 đều bị thiêu huỷ. Về phía Đông của Quốc lộ 1
thuộc huyện Sơn Tịnh – trừ một vành đai khoảng vài cây số dọc con đường
– có đến 80%-90% số nhà cửa từ đó đến sát bờ biển đã biến thành tro bụi.
Dọc theo sông Trà Khúc, vừa là ranh giới phía Nam của huyện này, nhà cửa
còn nguyên vẹn trên khoảng mười cây số tính từ con đường đến sườn núi,
nhưng từ đó – tính từ điểm nơi thung lũng sông bắt đầu uốn lượn giữa các
ngọn núi – nhà cửa đều đã ra tro.
Tại một đoạn sông uốn cong hình móng ngựa, tôi nhận ra những dãy
hào do Mặt trận Dân tộc Giải phóng đào chạy xuống tận trung tâm của
nhiều ngôi làng và có đôi khi nối hai ba làng lại với nhau. Khắp nơi trên
tỉnh này, tôi đều thấy có những miệng hầm đen ngòm dẫn vào các hang
động và mạng lưới đại đạo mà toàn dân dùng làm nơi tránh bom và Mặt
trận thì dùng làm công sự chiến đấu, nơi ẩn náu và đường rút lui. Nhưng tại
đoạn hình móng ngựa này, tôi thấy hầm hào đặc biệt dày đặc. Nằm sâu hơn
trong vùng đồi núi, làng Phước Thọ vẫn còn nhà cửa, kề bên một trại Lực
