dựng lại đất nước này và thành lập một chính phủ dân chủ tự do. Giai đoạn
đầu của kế hoạch – tiến hành triệt phá các làng – thường được thực hiện
một cách suôn sẻ, gây được niềm lạc quan rất mạnh đối với những người
Mỹ làm công việc đó. Nhưng giai đoạn thứ hai – giai đoạn người Việt Nam
cùng với các cố vấn dân vụ người Mỹ phải làm là xây dựng và tổ chức lại
những làng như Tuyết Diêm, phải gắn kết toàn bộ xã hội lại – là một công
việc khó khăn hơn nhiều người tưởng, và những người phải thực hiện công
việc đó sẽ khó mà lấy việc tái thiết để bù đắp được quy mô tàn phá trước
đó. Trên thực tế, rất nhiều nơi cuộc sống của những người dân ở các làng
mới dưới chế độ của chính phủ Nam Việt Nam là một cái lều bạt cho cả gia
đình đông người chen chúc trong một trại tập trung do chính phủ dựng lên,
hoặc ở trên một khu đất trơ trọi như ở Sơn Trà.
Nhiều người Mỹ có tư tưởng lạc quan, trong đó có các phóng viên báo
chí thường có khuynh hướng cho rằng việc triệt phá các làng xóm bằng nỗ
lực quân sự được bù đắp lại tốt hơn nhờ hoạt động dân vụ sau đó, họ coi
hai kết quả của hai việc đó tách biệt nhau nhưng lại là “hai mặt” cân bằng
của cuộc chiến tranh; và khi nhìn vào việc chúng đổ người và vật chất vào
đây, họ thường hay có ấn tượng đẹp trước quy mô của nỗ lực kiến thiết,
như thể là công việc này đang được thực hiện ở một nước nào khác. Họ
quên mất một thực tế là cả hai chương trình đó đã và đang được thực hiện
ngay tại cùng những tỉnh, những làng đã bị tàn phá và những người dân
đang nhận phần gạo trợ cấp lại cũng chính là những người của những làng
đã từng bị huỷ diệt vì bom đạn Mỹ.
Những thường dân Việt Nam cảm nhận kết cục của hai chương trình
đó không phải là “hai mặt” trừu tượng của cuộc chiến tranh mà là hai sự
việc kế tiếp nhau của một thực tế duy nhất trong cuộc sống hàng ngày của
họ. Theo đó, sự trợ giúp của người Mỹ và chính phủ Nam Việt Nam đối với
họ chỉ là một sự đền bù nhỏ bé (mặc dù đã có những lời hứa hẹn hào phóng
in trong truyền đơn và các phương tiện tuyên truyền khác) so với những
mất mát và đau khổ vô cùng to lớn họ phải chịu đựng. Nhiều người Mỹ, cả
quân sự lẫn dân sự, đều có khuynh hướng không nhìn xa hơn những
chương trình kế hoạch riêng biệt họ đã tham gia vào. Các quan chức dân vụ
