Rồi điên cuồng giận dữ, lão ở lỳ trong máy xay và sống một mình như
một con vật hung hãn. Lão không muốn giữ bên cạnh ngay cả đứa cháu gái
Vivette, một đứa bé mười lăm tuổi từ khi cha mẹ chết chỉ còn có ông trên
đời này….
Con bé vô phúc bắt buộc phải tìm cách sinh sống và làm mướn ở gần
khắp nơi, trong các nông trại, vào mùa gặt, mùa nuôi tằm, mùa ô liu. Ấy thế
mà ông cô ta có vẻ thương cô ta đáo để. Thường khi, lão đi bộ những bốn
dặm đường dưới trời nắng gắt để thăm cô ta, ở nông trại cô ta làm việc, và
khi ở bên cháu, lão nhìn cháu mà khóc hàng giờ….
Trong vùng, người ta cho rằng lão xay bột già xua đuổi Vivette chẳng
qua vì hà tiện. Và thật không danh dự chút nào cho lão, về việc bỏ mặc đứa
cháu lê la từ nông trại này sang nông trại khác, chịu đựng sự thô lỗ của bọn
tôi tớ và tất cả những khốn khổ của mấy cô gái đi ở mướn. Người ta cũng
thấy không đẹp chút nào về việc một người tên tuổi như lão Cornille, từ
trước vẫn tự trọng bây giờ lang thang khắp ngã đường như một kẻ giang hồ
chính cống, chân không, nón thủng, thắt lưng tơi tả…
Thật thì chủ nhật khi thấy lão vào dự lễ, chúng tôi, hạng già với nhau,
chúng tôi xấu hổ giùm cho lão; và lão Cornille cũng có cảm giác rõ như
vậy nên không dám đến ngồi trên hàng băng dành riêng cho những người
trông nom nhà thờ nữa. Luôn luôn, lão ở tận cùng nhà thờ, cạnh bình nước
Thánh, giữa những người nghèo.
Trong cách sống của lão Cornille có điều gì đó không được rõ ràng. Từ
lâu, trong làng không ai đem lúa mì đến cho lão nữa, thế mà mấy cánh quạt
chiếc máy xay của lão vẫn quay đều như trước. Buổi tối, người ta gặp lão
xay bột già trên các ngã đường, vừa lùa đi trước lão con lừa chở đầy những
bao bột to.
- Chào cụ Cornille ạ - mấy bác nông phu nói to – máy xay vẫn chạy đều
chứ?
