có tiền thì không thể mượn tiền để đầu tư vào giáo dục. Những nhà cho vay tư
nhân đủ khôn ngoan để biết rằng có quá nhiều sinh viên sẽ không trả được nợ vì
việc đầu tư cá nhân của họ không hoàn vốn được, và ngay cả khi hoàn vốn được
thì việc thu nợ cũng rất khó khăn. Vốn vật chất luôn luôn có thể thu hồi và bán lại
nếu người đi vay từ chối không trả nợ. Vốn con người thì không thể làm như vậy
vì bị luật chống nô lệ ngăn cấm.
Với tất cả những lý do nêu trên, trong thế kỷ 19, những chủ nhà máy ở Hoa Kỳ
biết rằng vấn đề tư nhân quyết định đầu tư giáo dục sẽ không đem lại kết quả
mong đợi cho họ. Như vậy tổ chức giáo dục công cộng bắt buộc do người đóng
thuế tài trợ sẽ phải hình thành.
Hoa Kỳ đã đưa phát minh xã hội này lên đỉnh kim tự tháp giàu có của thế kỷ
20.
Tiếp thu kỹ năng trong một thế giới không có nghề nghiệp suốt đời
Đầu tư vào giáo dục cá nhân luôn luôn có rủi ro cao, nhưng thời gian gần đây
nó càng trở nên rủi ro hơn. Làm thế nào một người có thể đưa ra kế hoạch đầu tư
cần thiết để có một nghề chuyên môn trước việc thu hẹp qui mô công ty từ những
doanh nghiệp có khả năng sinh lợi?
Đối với thế hệ học sinh tốt nghiệp trung học của tôi thì ý niệm về một nghề
chuyên môn rất có ý nghĩa. Trong những năm 1950 tại Montana (nơi tôi đã học
bậc trung học), những học sinh tốt nghiệp trung học bắt đầu làm việc như những
lao động trong những mỏ đồng. Lương khởi đầu rất tốt và người ta có thể trông
cậy vào việc tăng từ 2 đến 3% mức lương thực tế hàng năm. Hệ thống thứ bậc tay
nghề đã hình thành. Công nhân lao động tiến dần lên thành thợ máy điều khiển
các xe dưới lòng đất hoặc vận hành những thiết bị nặng, họ học kinh nghiệm và
kỹ năng bằng cách làm phụ tá cho những thợ máy chính. Nếu bạn tỏ ra thông
minh và có óc phán đoán, thì bạn sẽ có cơ hội trở thành người phụ trách đặt chất
nổ trong hầm mỏ. Mỗi sự đề bạt có nghĩa là tăng thêm lương theo giờ. Khi một
công nhân đến khoảng trên dưới 35 tuổi thì anh ta có quyền hy vọng đạt đến bậc
cuối cùng trên bậc thang tay nghề và trở thành một thợ mỏ hợp đồng, được trả
công theo từng tấc đào sâu trong hầm thay vì hưởng lương theo giờ. Anh ta
không còn là nô lệ của lương nữa. Một bậc thang tay nghề đã có sẵn, và học sinh
tốt nghiệp trung học cũng có thể kiếm tiền như những sinh viên tốt nghiệp đại
học.
