một kỷ niệm cho dòng họ mình – sẽ vui lòng tha thứ cho tôi vì đã dám lấy
vị tiên tổ tuyệt vời của họ xây dựng thành một nhân vật tiểu thuyết.
Xin mọi người an lòng! Trên cả thân phận làm người mà tôi đã mô tả với
niềm ưu ái và lòng kính trọng cao nhất, như cách nói hiện nay là "sự bố trí
hoàn cảnh thời đại ông sống", Lãn Ông trước hết vẫn là vị Đại Tôn Y Sư
qua các công trình bách khoa và các quy phạm đạo đức nghề nghiệp. Con
người mà mọi người vẫn tiếp tục tôn vinh qua các cuộc bảo vệ luận án y
học. Tóm lại, ông là một người xuất chúng không có tham vọng nào khác
hơn trong đời là làm một con người hết sức bình thường giữa mọi người.
Để kết thúc, tôi xin thổ lộ tình cảm chân thành của một tác giả phương Tây
qua tiểu thuyết Lãn Ông, tôi cảm thấy mình đã hoàn thành xong chu kỳ hoà
nhập cá nhân với hy vọng tái hiện được một Việt Nam thế kỷ XVIII với
một Việt Nam quen thuộc và bình dị giống sự thật hơn cả sự thật thông qua
bóng dáng một nhân vật lớn lao, người đã tìm thấy trong việc hành nghề y
"nghệ thuật của lòng nhân nghĩa" và là Đạo mà các bậc hiền triết dấn thân
vào.
Cuối cùng tôi xin được nói thêm theo cách nói của Việt Nam: ngôn ngữ bất
tận tình.
Yveline Féray
