Cuộc chẩn bệnh đến đây là kết thúc.
Được quan Chánh đường cho phép cáo lui, vị y sư quỳ lạy Thế tử bốn lần
sau đó vừa đi thụt lùi và được một tiểu hoàng môn dẫn đến phòng Chè. Nơi
đây đã có viên thái giám tuỳ tùng đang đợi. Lát sau, quan Chánh đường
cũng đến gặp, với vẻ lịch thiệp cố hữu, ngài hỏi ngay khi vừa mới gặp vị y
sư:
- Cụ nhận thấy mạch Thế tử thế nào? Nếu cụ quyết định bốc thuốc cho Thế
tử, tôi xin đề nghị cụ ghi tên các vị thuốc viết thành tờ khải và tự tôi sẽ đệ
trình lên Chúa Thượng – (Ông nói thêm ngay) – Hồi còn rất nhỏ, Thế tử đã
mắc bệnh chảy máu bên trong, sau đó là bệnh đậu mùa và từ đó chưa bao
giờ được bình phục, người luôn gầy yếu. Điều đó chắc chắn là do thể trạng
bẩm sinh rằng xấu. Trong vòng một năm nay, thể trạng của Thế tử luôn dao
động, có lúc rất nặng, có lúc lại khá lên. Chứng bệnh này đã trở thành kinh
niên, phải có những phương thuốc bồi bổ, nhưng nếu cho nhiều thang dược
thì nóng rát trong bụng không chịu nổi. Nếu cho nhiều thang âm dược thì
càng bí và nặng thêm. Trong trường hợp này, có phải tốt hơn hết là cho
những thang phát tán để hạ nhiệt?
Ngay lúc đó quan Chánh đường ra lệnh cho một thầy lang phụ tá chạy đi
tìm tất cả những đơn thuốc cuối cùng đưa về đây.
Vị y sư không nói một lời và trầm ngâm suy nghĩ. Ông hiểu rất rõ lời diễn
giải vừa rồi của quan Chánh đường. Ông ta đã tự mình tiến cử vị danh y lên
Chúa Trịnh chỉ nhằm làm sao cho vị lương y cùng theo một hướng điều trị
phù hợp với mình. Đúng là quan Chánh đường đã học nghề thuốc – những
người biết Hán tự đều có thể học được – nhưng họ không chuyên sâu và
trong các cuộc tranh luận về y thuật, người theo thuyêt công phạt thường
thắng thế.
Riêng về vị y sư, chẳng cần đến các đơn thuốc nói trên ông cũng biết rõ
người ta đã dùng để chữa cho Thế tử những phương thuốc công phạt với
những cách thức mạnh mẽ nhằm ngăn chặn sự viêm nhiễm cấp tính. Song
họ chỉ căn cứ vào các triệu chứng của bệnh tình mà không chú ý đến
nguyên nhân sâu xa, khiến chứng bệnh này đã trở nên tiềm tàng và âm ỉ
đang tấn công vào chiều sâu. Đó là cách thức hành nghề của những thầy