lạc với nhau. Sau khi chôn cất cha, ta muốn hỏi ông ấy cả ngàn điều. Quá
muộn, chuyện cũ rồi. Gần đầu cậu có một cuốn album ảnh. Đúng, cuốn đó,
đưa cho ta.
Một cô gái chừng tuổi Julia ngồi trên lưng một con ngựa con đứng dưới
gốc cây lớn, khi đó chưa có ảnh màu. Một lọn tóc uốn sát má, hai đùi kẹp
chặt vào hông ngựa.
— Chúa ơi - ý nghĩ của tôi bật thành tiếng - cô ấy tuyệt quá!
— Phải. Dù cái đẹp có là gì chăng nữa thì những ngày đó ta đã có nó.
Hoặc là nó có ta.
— Bà? - giật mình, tôi so sánh quý bà Crommelynck với cô gái trong
ảnh - cháu xin lỗi.
— Thói quen dùng từ đó làm giảm tầm cỡ của cậu đấy. Nefertiti là con
ngựa con đẹp nhất của ta. Khi ta và Grigorie bỏ trốn tới Thụy Điển khoảng
bảy, tám năm sau khi chụp tấm ảnh này, ta đã giao phó nó cho nhà Dhondt,
họ là bạn bè của gia đình ta. Nhà Dhondt bị giết năm 1942, khi bọn phát xít
chiếm đóng. Cậu tưởng tượng họ là những anh hùng kháng chiến? Không,
đó chỉ là do chiếc xe thể thao của Morty Dhondt. Phanh xe bị hỏng, thế là
bùm. Ta không biết số phận của Nefertiti ra sao. Nếu ta thực tế thì có thể
tưởng tượng nó bị nấu làm keo, làm nước sốt, món hầm cho bọn chợ đen,
bọn Digan, bọn sĩ quan quốc xã. Tấm ảnh này chụp ở Neerbeke năm 1929,
1930...phía sau cây kia là Zedelghem Chateau, nhà của tổ tiên ta đấy.
— Nó vẫn thuộc về bà?
— Nó không còn tồn tại nữa. Người Đức đã xây một sân bay ở chỗ cậu
nhìn thấy, rồi người Anh, người Mỹ cũng thế... - bàn tay của bà ta làm hiệu
bùm - đá, hố bom đạn, bùn đất. Bây giờ là tất cả các lô nhà nhỏ, một trạm
xăng, một siêu thị. Căn nhà của chúng ta từng tồn tại trong một nửa thiên
niên kỷ nay chỉ còn lại trong vài cái đầu già nua, cả trong vài tấm ảnh cũ.
Cô bạn thông thái Susan của ta đã viết thế này: “Bằng cách cắt rời và đóng
băng khoảnh khắc này...” - quý bà Crommelynck ngắm nghía cô gái một
thời chính là bà và gẩy tàn thuốc – “tất cả những bức ảnh làm nổi rõ sự hủy
hoại đầy nhẫn tâm của thời gian”.
