nhập ngũ ra chiếntrường, và anh quen dần với ý nghĩ coi con người như
những anh lính quyết địnhhy sinh để được tôn vinh chính họ. Thời gian đã
thay đổi nhiều. Ngày xưa ngườita nói với một người dũng cảm: "Đây là một
trăm đồng ê quy, xin ngài hãy giếtnó đi", và sau khi đã để một người đàn
ông vào tù vì một điều vu vơ, người tadùng bữa đêm một cách bình tĩnh.
Ngày hôm nay, tôi đề nghị cho anh một tài sảnlớn, chỉ cần anh một cái gật
đầu, nó chẳng làm hại đến thanh danh của anh chútnào thế mà anh lại do
dự. Thế kỷ này là thế kỷ của con người mềm yếu.
Eugène ký vào trái phiếu và đổi nó lấy những tờ giấy bạc.
- Vậy chứ! Chúng ta hãy nhìn, hãy nói cho có lý. Vautrintiếp tục nói. Tôi
muốn đến châu Mỹ ba tháng để đi trồng cây thuốc lá của mình.Ta sẽ gửi
cho anh những điếu xì gà hữu nghị. Nếu ta trở nên giàu có, ta sẽ giúpanh.
Nếu như ta không có con (trường hợp có thể xảy đến), vì ta không muốn
lưulại dòng giống mình ở đây như người ta vẫn giâm cành ấy. Đúng vậy. Ta
sẽ dichúc tài sản của mình cho anh. Thế mới là người bạn của một người
đàn ông đúngkhông? Nhưng ta yêu quý anh. Ta có ước muốn hy sinh cho
người khác. Anh thấyđấy, ta đã làm điều đó, con trai bé bỏng của ta. Ta
sống trong một thế giớiquyền lực cao hơn những người đàn ông khác. Và
coi những hành động như những phươngtiện để tới đích. Một người đàn
ông đối với ta là gì? Đó là người luôn ngậmngón tay trong miệng. Một
người đàn ông là tất cả hoặc chẳng là gì cả. Nếu hắnkém cỏi hơn cả anh
chàng Poiret, người ta có thể nghiến nát hắn như một con rệpbị dẹp lép và
bốc mùi. Nhưng một người đàn ông là thượng đế khi hắn giống anhđấy: đó
không còn là một cái máy bọc da, mà là một nhà hát kịch có bao tình
cảmtốt đẹp và ta chỉ sống bằng tình cảm, tình cảm đó không phải là thế giới
củatinh thần sao? Anh hãy nhìn lão Goriot: đối với lão ấy, hai cô con gái là
cảmột vũ trụ, họ là sợi dây nối dẫn ông ấy đi đến mục đích của cuộc đời.
Còn đốivới ta, người mà đã thấy tường tận cuộc sống thì ở người đó chỉ tồn
tại mộttình cảm có thật duy nhất, một tình bạn giữa con người với con
người. Pierre vàJaffler, niềm đam mê của ta. Ta thuộc lòng cuốn Venise
