chiến tranh; thiên nhiên cũng trở nên vô hình; công việc của con người
sáng tạo lại được diễn đạt bằng vô vi; tôn giáo cũng không được nhắc đến,
lại càng không hề có những dấu vết về các nghi thức Đạo giáo, bùa chú, bói
toán... Một trước tác như thế mà gọi là “tạp hợp” từ nhiều thời do nhiều tác
giả thì quả thật là đã nhắm mắt trước một kiệt tác đặc thù của thế giới văn
chương và tư tưởng. Quyển Đạo Đức Kinh quả là một trân châu của trí tuệ
Trung Hoa và là một viên ngọc quý của văn chương thế giới.
c) Những bản bình giải:
Đã có vô số các bản bình giải về Đạo Đức Kinh. Chan Wing-tsit nói đến
350 bản bình giải bằng tiếng Trung Hoa hiện còn đang được lưu hành và
cũng một con số các bản bình giải như thế đã bị thất lạc. Bản thư tịch Trung
Hoa về Lão Tử in tại Đài Loan năm 1965 dày 300 trang giới thiệu nguyên
chỉ những xuất bản bằng tiếng Trung Hoa từ đầu đến năm 1963; phần thư
mục bằng tiếng Nhật Bản dày 90 trang và gồm 280 tên sách (từ năm 1550
đến 1962).
Các nhà bình giải Trung Hoa và Nhật Bản thường vẫn ưa thích nhấn
mạnh về các khía cạnh luân lý, tâm linh và huyền học. Vương Bật (226 −
249) và lâu trước đó là Hàn Phi Tử (280 − 233 ttl) đã từng bình giải rất dài
về chương 38 nói về Đức. Các học giả đời nhà Hán đều nói đến Lão Tử
như là một giảng viên về tính vô sở cầu, một triết nhân về vô vi, tịch mặc,
huyền đức. Những đoạn văn trích dẫn Lão Tử và bình chú Đạo Đức Kinh
cổ thời thường được tìm thấy nơi các văn triết nhân như Trang Tử, Liệt Tử,
Hàn Phi Tử, Hoài Nam Tử, Vương Bật...
Thư tịch các bản dịch, bình giải và nghiên cứu bằng các thứ tiếng Âu
châu về Lão Tử và Đạo Đức Kinh hiện có trên 330 tên sách (G. Béky);
tiếng Pháp có 60 bản dịch. Có giá trị là những bản bình giải của V.v.
Strauss, St. Julien, J. Legge, M. Kaltenmark, J.J.L. Duyvendak... Ở Việt
Nam, hiện có dăm ba bản dịch cùng với một ít chú thích như của Nghiêm
