Trong chương 51 , từ tự nhiên được dùng trong nghĩa bột phát, tự
nguyện, phát xuất tự mình. Tôn Đạo quý Đức, đâu phải là một phận sự bắt
buộc, mà là một chiều hướng tự nhiên. Đó là “phương pháp” của thiên
nhiên, của Đạo: Nó để cho vạn vật cũng như con người tự do tối đa và
không cưỡng ép đi ngược với con đường riêng, con đường tự nhiên của
mình. Nó không can thiệp, không thuyết phục. Nên việc rồi thì nó thối lui;
đó là đạo trời: Công toại thân thối, thiên chi đạo (c. 9).
Thánh nhân, nghĩa là người đạt Đạo, muốn mà không muốn, học mà
không học... Giúp chúng nhân trở về với bản đạo tự nhiên của mình, mà
không dám đụng tay vào (c. 64). Chúng ta thấy tự nhiên và vô vi rất gắn bó
với nhau: Mục đích của vô vi chính là sự tự nhiên này; tự nhiên là khuôn
phép của vô vi. [Nguồn: blog.paopevil.com]. Vô vi không có mục đích
riêng cho mình; nó chỉ là một phương pháp để đi đến mục đích là tự nhiên.
Trong chương 25 (một trong những chương quan trọng nhất của Đạo
Đức Kinh ) nói về Đạo: chỉ có một khuôn phép của Đạo, một luật pháp cho
hành động và tác động của Đạo, đó là Tự nhiên: “Người bắt chước Đất, Đất
bắt chước Trời, Trời bắt chước Đạo, Đạo bắt chước chính bản thân mình
gọi là Tự nhiên”. Trong chương này Lão Tử nói về những cái lớn trong thế
giới, nghĩa là về Người, Đất, Trời. Tất cả những cái lớn đó còn có một cái
lớn hơn nữa ở trên mà mình phải tuân theo bắt chước, đó là Đạo. Chỉ có
Đạo là không còn gì trên nữa. Khuôn phép và pháp luật của Đạo chính là
bản tính của mình, là bản thể nội tâm của mình, cái đó gọi là Tự nhiên.
b) Biến động lịch sử lớn lao của Thời trục (Achsenzeit):
Đoạn kết của chương 25 vừa trích dẫn có thể có những cách giải thích
khác: Với câu “Đạo bắt chước Tự nhiên”, có người cho là trên Đạo còn có
Tự nhiên, khác với giải thích của chúng tôi nói rằng, cái Tự nhiên kia chính
là Bản tính của Đạo. Cách hiểu sau này dựa vào cả bối cảnh lịch sử đã xác
định toàn bộ ý nghĩa của từ Đạo nơi Lão Tử.
