Nó là điều cuối cùng mà người ta có thể nương tựa, là thực tại cuối cùng.
Đó là định nghĩa của Vương Bật . Trong định nghĩa đó có hai yếu tố: thứ
nhất tự nhiên là điều khó diễn tả bằng ngôn từ, thứ hai là phía sau đó không
còn gì khác nữa (Vương Bật, Commentary on Lao-tzu , in: Chang Wing-
tsit, A Source Book in Chinese Philosophy , Princeton 1963, 321). Vương
Bật đi từ khái niệm hồn nhiên bột phát với nghĩa biệt tính, như tính hồn
nhiên bột phát này được đồng hóa với Đạo và mang tính cách tuyệt đối.
Trong hàng ngũ các nhà bình giải hiện đại về Đạo Đức Kinh , thì Ohama là
người nghiên cứu nhiều nhất về khái niệm tự nhiên. Trong sách “Triết lý
của Lão Tử”, ông đã dành trên dưới 28 trang cho vấn đề này (t. 130-158).
Ông đã cặn kẽ nghiên cứu mọi câu có nói đến từ này và ông bình giải
cũng rất chi tiết về các quan điểm của các nhà bình giải Trung Hoa. Ông
cũng chú ý đến các nhà bình giải Tây phương. Kết quả được tóm kết như
sau:
Các nhà bình giải cựu trào Trung Hoa đã nghiên cứu về hai từ là Đạo và
Tự nhiên. Đối với cả hai từ này, họ đều rất quan tâm và nghiên cứu nghiêm
túc. Đạo được xem là thẩm cấp cao nhất, thực tại cao nhất. Đồng thời họ
cũng chú tâm đến ý nghĩa và vai trò của tự nhiên, đến nỗi đặt tự nhiên cả
trên Đạo. Một số khác lại chú tâm đến tương quan giữa Đạo và tự nhiên,
trong đó họ lại ít để ý đến nội dung của tự nhiên.
Có hai vấn đề: vấn đề tương quan giữa Đạo và tự nhiên và thứ hai là vấn
đề nội dung của tự nhiên. Ohama diễn tả tự nhiên như là sự tuyệt đối trung
thực với chính mình và một cách hồn nhiên tự phát. Theo nội dung thì tự
nhiên là một sức lực nội tại hồn nhiên trong Đạo, sự tự phát triển của tác
động của Đạo ( Triết lý của Lão Tử , Tokyo 1966, 151). Tác động của Đạo
chỉ có thể cảm nhận được trong thế giới hiện tượng. Đạo tác động như là
một sức lực tự tại, một sự hiện diện nhiệm mầu giữa thế giới vạn vật. Đó
cũng là tác động riêng biệt của vạn vật theo tính tự nhiên của Đạo, không
