Kẻ kiểng chân không đứng được (vững), kẻ xoạc cẳng không đi được (lâu),
kẻ tự biểu hiện thì không sáng tỏ, kẻ tự cho là phải thì không chói lọi, kẻ tự
kể công thì không có công, kẻ tự phụ thì không trường cửu. Đối với đạo thì
những thái độ đó là “những đồ ăn thừa, những cục bướu, ai cũng ghét”.
Cho nên kẻ theo đạo không làm như vậy.
Ý trong câu thứ nhì: “Tự hiện giả minh... tự khoa giả bất trường” đã được
diễn trong chương 22.
Câu thứ ba, nhiều nhà cho chữ hành ⾏ với chữ hình 形 đọc giống nhau,
dùng thay cho nhau được. Chúng tôi theo chủ trương đó. Có người dịch là
việc làm, chuế hành là việc làm thừa, như kiểu vẽ rắn thêm chân.
25
有物混成，先天地⽣。寂兮，寥兮，獨⽴⽽不改，周⾏⽽不殆，可以
爲天地母。吾不知其名，字之⽈道，强爲之名⽈⼤。
⼤⽈逝，逝⽈遠，遠⽈反。故道⼤，天⼤，地⼤，⼈亦⼤。域中有四
⼤，⽽⼈居
其⼀焉。⼈法地，地法天，天法道，道法⾃然。
Hữu vật hỗn thành, tiên thiên địa sinh. Tịch hề, liêu hề, độc lập nhi bất cải,
chu hành nhi bất đãi, khả dĩ vi thiên địa mẫu. Ngô bất tri kì danh, tự chi viết
đạo, cưỡng vị chi danh viết đại
Đại viết thệ, thệ viết viễn, viễn viết phản. Cố đạo đại, thiên đại, địa đại, nhân
diệc đại. Vực trung hữu tứ đại, nhi nhân cư kì nhất yên. Nhân pháp địa, địa
pháp thiên, thiên pháp đạo, đạo pháp tự nhiên.
Có một vật hỗn độn mà thành trước cả trời đất. Nó yên lặng (vô thanh) trống
không (vô hình), đứng một mình mà không thay đổi (vĩnh viễn bất biến), vận
hành khắp vũ trụ mà không ngừng, có thể coi nó là mẹ của vạn vật trong
