lên tiếng thất thường, Barnabás bảo: Cái ông viên chức ấy rất giống
Klamm, nếu ông ta ngồi trong phòng làm việc, bên chiếc bàn riêng
của mình, và ngoài cửa có đề tên thì em không còn nghi ngờ gì nữa.
Chuyện trẻ con, nhưng cũng có thể hiểu được. Càng có thể hiểu hơn,
nếu Barnabás khi ở trên đó, cậu ấy tìm hiểu cặn kẽ xem thực chất sự
việc ra làm sao, bởi vì, như cậu ấy nói thì họ đứng đủ ở trong phòng.
Và nếu như những điều giải thích của họ chưa đủ tin cậy hơn so với
người đã chỉ Klamm cho K. mà không cần hỏi, thì ít ra từ nhiều
nguồn khác nhau cũng cho những điểm tựa, làm cơ sở để so sánh.
Đây không phải sáng kiến của em, mà là của Barnabás, có điều cậu
ấy không dám thực hiện, sợ rằng với việc vi phạm vô tình như thế
nào đấy các quy tắc không biết thì có thể bị mất việc. Cậu ấy không
dám bắt chuyện với ai cả, và cảm thấy hoài nghi, thực ra mà nói, sự
hoài nghi thảm hại đó đã soi sáng một cách sâu sắc hơn mọi sự mô
tả về tình hình của cậu ấy. Có thể cậu ấy thấy tất cả ở trên đó đều
đáng ngờ và đe dọa như thế nào đó, đến nỗi không thốt ra nổi một
câu hỏi ngây ngô nơi cửa miệng! Nếu nghĩ về điều đó, em tự trách
mình tại sao lại để Barnabás dám đến những nơi không quen biết,
nơi xảy ra những điều mà có lẽ cậu ấy cũng run rẩy vì lo sợ, trong
khi cậu ấy là người gan dạ thì đúng hơn là hèn nhát.
- Anh nghĩ là bây giờ em đã chạm tới điều cơ bản, - K. nói. - Sau
những điều em nói, anh nghĩ là mình đã nhìn thấy rõ. Barnabás còn
quá trẻ cho nhiệm vụ này. Không thể tin hết ở những việc anh ấy kể.
Sở dĩ anh ấy không đủ sức chú ý đến các sự việc ở trên đó, vì ở đó
anh ấy thần hồn nát thần tính vì lo sợ. Còn nếu như ở dưới này
người ta ép anh ta phải kể về những điều đã trải qua thì chỉ được
nghe những chuyện tầm phào lộn xộn mà thôi. Anh không ngạc
nhiên về điều đó. Sự khiếp sợ trước các nhà chức trách là bẩm sinh ở
đây cùng với các cô, và sau đó suốt cuộc đời các cô, người ta gieo
sâu vào các cô điều ấy bằng những cách thức và từ các phía rất khác
nhau, mà chính các cô cũng tác động thêm việc đó theo khả năng
