lao động lương thiện của mình, liệu những người chế tạo đó có nghĩ đến những
bàn tay sẽ cầm lên các sản phẩm đó?
Chúng ta không việc gì phải rước lấy đau đớn, anh nghĩ. Đau đớn đang chờ
ta kìa: mà chẳng bao lâu đâu. Hỏi những trinh nữ thành Rome thì biết.
Anh cũng nghĩ những người kia phải nên tìm lấy công việc nào tử tế hơn.
Lúc này đức hồng y bảo, “ta phải lùi lại trong tình thế này đã.” Ngài chợt tư lự
với nỗi lo lắng thực tình; ngài vẫn luôn biết rõ rằng một trong những bí quyết
của sự ổn định ở châu Âu là giáo hoàng có địa vị độc lập, không bị nước Pháp
hay Hoàng đế khống chế. Nhưng đầu óc nhanh nhạy của ngài cũng đã chuyển
sang hướng tìm ra lợi thế cho Henry.
“Cứ cho là,” ngài nói - “trong tình thế khẩn cấp này, theo ta thì đức giáo hoàng
Clement sẽ trông mong thế giới Cơ Đốc đoàn kết lại với nhau - giả sử ta vượt
Eo Biển, ghé lại Calais để trấn an dân chúng ta ở đó và dẹp bỏ những tin đồn
vô bổ, rồi ta vào nước Pháp mở cuộc hội đàm tay đôi với vua của họ, rồi đi tiếp
tới Avignon là nơi người ta biết cách tổ chức một giáo triều, và là nơi những
người hàng thịt, người hàng bánh, người làm nến và chủ nhà trọ và quả là cả
những cô điếm đã nhiều năm nay sống trong hy vọng. Ta sẽ mời các hồng y
đến gặp ta, và sắp đặt một công đồng, như vậy thì công việc của giáo triều vẫn
sẽ tiếp tục trong lúc đức thánh cha phải chịu đựng cái tình hữu hảo của Hoàng
đế. Nếu công việc đưa ra trước công đồng này phải bao gồm cả chuyện riêng
của nhà vua, liệu chúng ta có chính đáng không khi khiến một quân vương rất
Cơ Đốc giáo chờ giải quyết các sự kiện quân sự ở Ý? Chúng ta không điều
khiển được hay sao? Không cần phải quá khôn ngoan hay siêu phàm mới đưa
tin được tới giáo hoàng Clement, kể cả ông ta đang bị giam cầm, và cũng
không cần quá khôn ngoan hay siêu phàm mới đem tin hồi đáp ra lại - chắc
chắn là chuẩn y cho chúng ta điều khiển, vì lúc ấy thì chúng ta đã nắm rõ các
sự kiện. Và khi, dĩ nhiên, đến lúc đến thì - mà tất cả chúng ta đều trông đợi biết
bao - giáo hoàng Clement được trao trả tự do hoàn toàn, ông ta sẽ hài lòng thấy
trật tự được duy trì tốt đẹp khi ông ta vắng mặt đến mức mà một vấn đề nhỏ
mọn như chữ ký hay con dấu chỉ là chuyện hình thức. Voilà
- vua Anh sẽ là
một chàng trai chưa vợ.”
