thế ngồi, mà đứng, đi, nằm đều có thể thiền. Mục đích là chúng ta cần biết rõ
trạng thái của tâm trong từng giây phút, và, để làm được điều đó, chúng ta phải
thường xuyên chánh niệm và tỉnh giác. Tâm đang sướng hay khổ? Tâm đang ngu
mờ? Tâm đang bình an? Tìm cách hiểu biết tâm theo cách như vậy sẽ giúp tâm
được tĩnh lặng, và khi tâm được tĩnh lặng, trí tuệ sẽ khởi sinh.
Bằng cái tâm tĩnh lặng, ta xem xét điều tra về đối tượng của thiền tập ở đây,
đó là thân này, xem xét thân từ đỉnh đầu cho đến ngón chân, rồi từ ngón chân lên
đến đỉnh đầu. Cứ xem xét từ trên xuống, từ dưới lên. Cứ làm như vậy. Nhìn xem
và quán xét về tóc trên đầu, lông trên thân, móng tay chân, răng, da. Trong cách
thiền quán như vậy, chúng ta sẽ nhìn thấy rằng toàn bộ thân này chỉ được kết tạo
từ bốn ''yếu tố tứ đại'': đất, nước, gió, lửa. (Thể cứng, thể lỏng, thể khí, thể nhiệt).
Những phần cứng của thân được làm từ yếu tố đất; phần chất lỏng và chảy
trong thân thuộc về yếu tố nước. Hơi thở và khí ra vào, chuyển động trong thân là
thuộc yếu tố gió, và nhiệt nóng trong thân thuộc yếu tố lửa.
Kết hợp lại với nhau một cách hữu cơ, chúng tạo thành một cái 'con người'.
Tuy nhiên, nếu phân tách thân này ra thành những phần khác nhau, nó chỉ là bốn
yếu tố đất, nước, gió, lửa mà thôi. Đức Phật đã tuyên dạy rằng không có một cái
'con người', một 'cá thể', một 'người' thực sự nào bên trong thân này cả; không
thực sự có cái người Thái, người Tây, một cá nhân danh tính nào cả. Sự thật rốt
ráo là chỉ có bốn yếu tố tứ đại—tất cả chỉ là vậy! Chúng ta cứ quan niệm truyền
kiếp rằng có một 'con người', một 'cái ta', nhưng trong hiện thực thì không tồn tại
một cái gì cố định được gọi là một 'người' hay một cái 'ta' như vậy cả.
Dù có tách rời bốn yếu tố đất, nước, gió, lửa, hoặc kết hợp chúng lại với
nhau và đặt tên là một ‘con người’ thì tất cả chúng cũng đều là vô thường, khổ và
vô ngã. Chúng là không chắc chắn, không ổn định, và luôn ở trong trạng thái luôn
luôn biến đổi—không chắc chắn và ổn định trong một giây khắc nào cả!
Thân này của chúng ta là không ổn định, không chắc chắn, luôn biến đổi,
luôn thay đổi một cách liên tục. Tóc biến đổi, móng tay chan biến đổi, da biến đổi
—mọi thứ của thân đều biến đổi!
Tâm của chúng ta cũng vậy, nó luôn luôn thay đổi. Nó không phải là một
bản thể hay một ngã cố định. Nó thực sự không phải là cái ‘ta’ hay ‘linh hồn’ của
ta hay của một người nào cả, cho dù tâm có nghĩ nó là như vậy. Tâm có thể tự
