Khi sự tu tập thiền định của chúng ta đạt đến sự tĩnh lặng, tâm sẽ được trong
sáng và sáng tỏ. Hoạt động của tâm sẽ dần dần ít đi. Những nhận thức khác nhau
của tâm (tâm tưởng) sẽ trở nên ít đi. Lúc này khởi sinh sự bình an và hạnh phúc
lớn lao, nhưng chúng ta có thể bị dính mắc (tham đắm) vào niềm hỷ lạc đó.
Chúng ta nên quán niệm rằng trạng thái hỷ lạc đó cũng là không chắc chắn. Hỷ
lạc là không chắc chắn và vô thường, bất hạnh và khổ đau cũng là không chắc
chắn và vô thường: chúng ta cũng nên quán niệm như vậy. Chúng ta hiểu biết rõ
tất cả mọi cảm thọ khác nhau đều không tồn tại lâu và không đáng để chúng ta
bám chấp vào chúng. Chúng ta nhìn thấy mọi thứ theo cách như vậy, bởi vì cách
đó là trí tuệ. Chúng ta hiểu biết mọi sự theo cách như vậy đúng theo bản chất
sinh-diệt tự nhiên của chúng.
Nếu chúng ta có được loại hiểu biết như vậy thì điều đó giống như nắm chắc
một đầu dây thừng tạo nên nút thắc. Nếu ta kéo ra đúng hướng, nút thắt sẽ lỏng
ra, bung ra và bị tháo ra. Không còn bị thắt rối thắc chặt ở đó nữa. Điều này cũng
sự hiểu ra rằng mọi thứ không phải nhất thiết luôn luôn là vầy, là vậy. Trước đó,
chúng ta cứ nghĩ mọi thứ luôn luôn là như vậy, nên chúng ta cứ chấp cứng như
vậy, và do đó cứ như càng ngày càng siết chặt thêm nút thắt, càng thêm khó gỡ.
Những nút thắt là sự dính mắc và khổ ở trên đời. Sống theo kiểu bị dính mắc ràng
buộc như vậy là khổ đau. Vì vậy, chúng ta phải tháo gỡ nút thắt để bớt bị xiết
chặt, bớt bị khổ đau. Tại sao chúng ta cần phải tháo lỏng nút thắt? Bởi vì nó bị
thắt chặt!. Nếu chúng ta không thắt chặt, không bị dính chặt vào chúng, chúng ta
có thể tháo gỡ và tự do khỏi chúng. Mọi trạng thái đều là vô thường và có thể
được thay đổi. Không phải các nút thắt là bế tắc, là bó tay, là khổ mãi mãi.
Chúng ta dùng giáo lý về vô thường làm căn bản tu hành. Chúng ta nhìn
thấy sướng và khổ đều không cố định, luôn luôn thay đổi. Chúng ta thấy chúng
không phải là thứ ổn định để chúng ta bám giữ. Tuyệt đối không có gì là thường
hằng cả. Với loại hiểu biết này, chúng ta dần dần không còn tin vào (hay chạy
theo) những trạng thái và những cảm thọ khác nhau xảy đến trong tâm. Sự hiểu
sai lầm (tà kiến) cũng sẽ dần dần giảm bớt tương ứng với mức độ bớt tin của
chúng ta. Điều này giống với ý nghĩa của việc tháo gỡ nút thắt. Nó sẽ càng lúc
càng nới lỏng ra. Sự dính mắc, ràng buộc, chấp thủ, tà kiến sẽ dần dần được gỡ
bỏ.
• Sự Chán Bỏ
