Chúng ta chỉ cần nhận biết rằng hơi thở không còn và lấy sự-biết đó làm đối
tượng chú tâm tỉnh giác của chúng ta.
Chúng ta có thể nói chính đây là loại định (samādhi) chắc chắn nhất, vững
chắc nhất: chỉ có duy nhất một trạng thái tâm vững chắc và bất động. Có lẽ lúc
này thân cũng trở nên rất nhẹ nhàng như thể không có thân nào hết vậy. Chúng ta
cảm giác như mình đang ngồi trên chân không, hoàn toàn trống không. Mặc dù
cảm giác này là lạ thường, nhưng chỉ cần biết rằng điều đó không có gì phải lo
lắng. Thiết lập tâm một cách vững chắc như vậy.
Khi tâm được hợp nhất một cách vững chắc, không còn nhận thức giác quan
nào quấy nhiễu tâm nữa, người thiền có thể duy trì trạng thái định-tâm đó bao
nhiêu lâu tùy theo ý mình. Không còn những cảm giác đau khổ quấy nhiễu chúng
ta. Khi sự định-tâm (samādhi) đã đạt đến mức này, chúng ta có thể thoát ra khỏi
nó vào một thời điểm mà mình đã chọn. Nhưng chúng ta thoát ra khỏi trạng thái
định-tâm (samādhi) (tức tầng thiền định jhana) là thoát ra một cách sảng khoái,
hạnh phúc, chứ không phải bởi vì chúng ta thấy chán chê nó hoặc vì mệt mỏi.
Chúng ta thoát ra vì chúng ta đã nhập định đủ trong giờ thiền này, chúng ta cảm
thấy sảng khoái và thư thái, chúng ta không bị chút khó khổ nào hết.
Nếu chúng ta phát triển loại định này thì khi ta ngồi thiền, ví dụ 30 phút hay
1 tiếng, tâm sẽ được mát mẻ và yên tĩnh trong suốt mấy ngày sau. Khi tâm đã
được mát mẻ và yên tĩnh như vậy, thì nó là sạch sẽ. Bất cứ thứ gì ta trải nghiệm,
tâm sẽ lập tức nhận biết và điều tra về thứ đó. Đây là kết quả của sự định-tâm
(samādhi).
Giới hạnh có một chức năng, thiền định có chức năng khác, và trí tuệ có
chức năng khác. Ba yếu tố này giống như một vòng tròn. Chúng ta có thể nhìn
thấy tất cả chúng bên trong một cái tâm bình an. Khi tâm được tĩnh lặng, nó có
được sự hội-tụ và sự kiềm-chế nhờ có trí tuệ và năng lượng định tâm. Khi tâm
càng được hội tụ (gom lại) hơn, thì nó càng trở nên tinh tế hơn, nhờ đó nó càng
quay lại hỗ trợ sức mạnh cho giới hạnh tăng lên trong sự tinh khiết. Khi giới hạnh
được tinh khiết (trong sạch) hơn, nó lại giúp phát triển sự tập trung và định tâm.
Khi sự định-tâm được thiết lập một cách vững chắc, nó sẽ giúp làm khởi sinh ra
trí tuệ. Giới, định, tuệ trợ giúp lẫn nhau, chúng liên quan tương tức với nhau như
vậy.
